Bianca Dorato

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Bianca Dorato a l'é stàita na poetëssa e scritris ëd teatro an lenga piemontèisa.
A l'era nassùa a Turin ai 26 maj dël 1933, e ambelelà a l'é mòrta ai 13 ëd fërvé dël 2007.

Euvre prinsipaj[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • Tzantelèina (1984)
  • Drere 'd Lus (1990)
  • Passagi (Ël Mondvì, 1990)
  • Ël serv (teatro, 1997)
  • Fiòca e òr (1998)
  • Ij milan (teatro, 1999)
  • Le neuit dël vent (teatro, 2001)
  • La buria (teatro, 2001)
  • Travërsera (2003)
  • Signaj (2006)
  • La ca (teatro, 2006)

Tzantelèina[modìfica | modifiché la sorgiss]

Sempe im aviso 'd col'ora 'd matin

che i marciava ant la stra dij pasturaj
sla còsta amont, tra 'l Còl e j'Agujëtte:
cand la lus a batiss bëcche e barsaj :

Là 'nté la stra as ëslarga ant na calanca,
adasi i son rivà : e coma 'n fialì
lusent a-i era là, coma 'n ghërgoj,
n'àura 'd lus che a gitava dnans a mi.

Doi a cantavo, ansem dzora a na pera,
doi ciri, cit: e la vos a scorìa
anver mè cheur, e tan dossa e tan sclinta
sensa fé crij tut ël cel a vempìa.

E-lo stàit un moment, o a son passaje
d'ore longhe, là, antant ch'im argalava
'd cola canson che an rondej dë s-ciandor,
smaravijà, vers la gòj am ciamava?

E-lo stàita dabon, tanta delissia
versà për l'aria, e ant mè cheur fin-a al brus?
oh coma chiej, esse canson e Bin:
oh podèj dì paròla, che a sia lus.

—Val d'Ubajëtta


Passagi[modìfica | modifiché la sorgiss]

Tanta dossor a l'ha cantate antorn

lë stalasagn ant ël di bel dla prima,
ël di dl'arciam: a venta alvesse, e parte,
s'a-i é 'n cel neuv, e na tèra novissa,
al cheur ëspers che a sa 'l temp ëd soa gòj;
a venta andé. Dëssamblà l'uss duvert
da la buria dl'invern, àuta la fiòca
ancora a vemp la stansia: tan solenga
e longa toa stagion ëd neuit geilà,
ëd crij d'orissi. E ancora a sarà sèira
a fé rèida la fiòca sle costere,
a 'ingrumlì 'd geil tut ës-ciòde 'd boton
al buf malegn dl'ëscur. Sola e chità
't ses drocheri e mongiòja: se paròle
sacrà ti it sare an toe pere vivente,
s'a-i é 'n foalé stërmà, un cheur ancreus
savent ëd feu e 'd canson ; d'un Bin sicur
për vagné l'alba. Ant ël di che as ësmòrta
genita at toca l'ùltima rajà,
a di salut dnans a l'ambrun-a. E ora
ël picaròche at signa dë scarlata.

—Passagi


Drere 'd lus[modìfica | modifiché la sorgiss]

Al temp d'agost, che l'erba as muda an òr,

da sì tan bela mi it vardo, mia bëcca,
'ncó nua 'd fiòca. Belessì sël còl
le róndole a foëtto l'ària sclinta,
maj freme: e già 'nt ël cheur a-j gita anvìa
'd rive daleugne, e a san le stra dla mat
e ij signaj ëd j'ëstèile. E mi sì it vardo,
toa ponta al cél e toe rèis ant mè cheur:
sola i bëstanto e ij di d'antan i penso.
Leugna la prima doleuria e la glòria
solìa dl'istà: ora tuta ampërgnà 'd lus
a meuir la tèra e 'd so meuire as argala,
pasià; a finiss tut ës-cianch e magon,
ora, ant l'otogn che a ven. Dossor e gòj
da di a di 'nt la stagion che a degola,
ij di dasiant che tut a mudo an lus,
ròche e bòsch e costere. Bel speté
danans a ti la fiòca, mia montagna:
nassuva 'd cél a vnirà, coma anvlupa
garva che tut a para dë s-ciandor;
pian a vnirà, e ancora i sarai sì
danans a ti - cél e tèra e silensi,
pa d'àutr - mach la tra candida bërlusenta,
e mi rochera a ti rochera anlià.

—Ij di dasiant


A-i son dij leu, là amont -

solengh ëd fiòca àuta,
barsaj nèir anchërnà
da speje avusse,
fiare 'd giassa brusanta.
A-j fa la lus, a l'alba:
con ròche nuitere a batiss
na ca për la s-ciandor.
Per sòn i ven-o da leugn
ciamanda ver se drere -
ch'a-i sio për mi
lame 'd giassa tajenta
a travërseme 'l cheur,
a dreube stra a la lus.

—Për sòn