Confederassion dla Neuva Anghiltèra

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

La confederassion dla Neuva Anghiltèra a l'é stàita n'union ëd colònie ant la Neuva Anghiltèra ch'a l'ha durà dal 1643 al 1684. A l'é stàita l'arzultà, apress vàire agn ëd negossiassion, ëd na propòsta smonùa dal Connecticut dlongh apress la guèra dij Pequot për n'union dle colònie dla Neuva Anghiltèra con ël but ëd protession contra ij nemis comun.

L'articolà dl'associassion a l'é stàit ëscrivù a Boston an maj 1643 da j'òm ch'a j'ero a cap dla Neuva Anghiltèra. Antra j'arpresentant a-i ero Haynes, goernador ëd Hartford, Eator, goernador ëd New Haven, Winslow da Plymouth e Winthrop dal Massachusetts.

Mach quatr colònie a son intrà ant l'union: Massachusetts (ch'a comprendìa ël New Hampshire), Hartford, New Haven e Plymouth. Ël nòm adotà a l'era: Le colònie unìe dla Neuva Anghiltèra; l'union a l'era na confederassion pitòst arlassà: minca colònia a mantnìa sò goern parèj ëd prima.
Ël but prinsipal ëd l'union a l'era na mej protession contra ij nemis comun: j'indian, j'olandèis a òvest, ij fransèis a nòrd, e ëdcò dai possìbij privo da la mare-patria, an col moment bolversà da la guèra sivila.

L'union a l'era mach n'organisassion dj'afé: a l'ha pa mnà a la nàssita ëd n'atacament particolar o al nassionalism. J'afé dla confederassion a j'ero decidù da na comission d'eut përson-e, doe për minca colònia: a-i era damanca dël vot ëd ses për pijé na decision e ël vot a l'era definitiv. Le spèise e 'l butin dle guère a dovìo esse partagià antra le colònie an proporsion ëd soa popolassion dij mascc dai sëddes ai sessant'agn. J'artìcoj a prevëdìo la restitussion djë s-ciav scapà e ëd coj ch'a scapavo da la giustissia. As prevëdìo le procedure për l'admission d'àutre colònie e l'union a dovìa esse definitiva.
Donca na decision combinà ëd tre dle colònie a gropava ëdcò la quarta, ma des agn apress ël Massachusetts, ch'a l'avìa na popolassion pì granda dj'àutre tre butà ansema, a l'é arfudasse d'angagesse an na guèra contra j'olandèis e a-i é staje gnun-a manera për oblighelo.

L'union a l'é vnùita motobin débol dòp dël 1662, cand New Haven a l'é stàit gionzù al Connecticut; a l'ha tutun continuà fin-a al 1684, cand a l'é stàita scancelà. Soa esistensa a l'é stàita convenienta për le popolassion: a l'ha daje 'd pèis ant ij rapòrt con j'olandèis e fòrsa ant le guère contra j'indian. A l'é stàita ëdcò un precedent d'union colonial për ij temp a vnì.