Gyula König

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Gyula König Matemàtich. Gyula (Julius) König a l'era nassù a Györ ai 16 dë dzèmber dël 1849 e a l'é mòrt a Bùdapest a j'8 d'avril dël 1913. A 16 agn a l'era andàit a studié al dipartiment ëd medzin-a dl'università ëd Vien-a e ant l'istess temp a frequentava dle lession ëd matemàtica. Pòch ëd temp apress a l'ha tramudà a Heidelberg, anté ch'a l'ha pijà sò dotorà dël 1870 con na tesi an sle fonsion modolar, bele che sò prim ëstudi a fussa ans dj'argoment ëd medzin-a (Beiträge zur Theorie der elektrischen Nervenreinzungen). Apress ël dotorà a l'ha passà na mità ann a Berlin, andoa a l'ha scotà ëd lession ëd Weierstrass e Kronecker. Dël 1871 a l'é vnù professor privà a l'Università ëd siense a Bùdapest. Dël 1873 a l'é stàit nominà professor al Colege dj'ansegnant ëd Bùdapest e l'ann apress professor al Ters dipartiment ëd l'Università técnica. A l'é stàit për tre vire présside dla facoltà d'angegnerìa e architetura e për tre vire resior ëd l'università. An dzorpì che ant l'arserca matemàtica, König a l'ha ëdcò travajà a l'agiornament dij programa educassionaj matemàtich an Ungherìa. A l'ha elaborà la part d'àlgebra për ij programa dle scòle scondarie dël 1879 e a l'ha scrivù un lìber ëd test për cost programa. A l'é stàit un dij fondador ëd la Sossietà Matemàtica d'Ungherìa e dël 1889 a l'é vnù mèmber ëd l'Academia dle Siense Ungherèisa. A l'é andàit an pension ant ël 1905, ma a l'ha seghità a mostré a l'Università Técnica. Gyula König a l'ha avù doe masnà: Dénes, ëdcò chiel matemàtich, e György, dotor ëd drit e stòrich ëd la literatura. Sò travaj Gyula König a l'ha contribuì a vàire branche dla matemàtica: àlgebra, anàlisi, geometrìa, teorìa dij nùmer, teorìa dj'ansem. A l'é conossù për sò tentativ falì ëd dimostré che l'ipòtesi dël continuo a l'é fàussa. Tut lòn ch'as peul goernesse ëd soa dimostrassion a l'é ël paradòss ch'a pòrta sò nòm. Ant l'àlgebra a l'avìa travajà an soa tesi e an anviron des artìcoj, dzortut ëd cand ch'a l'era giovo, ch'a tratavo dle fonsion elìtiche aplicà an àlgebra e dont j'arzultà a son peui torna surtì an na soa monografìa dël 1903. A l'ha scrivù vàire artìcoj an sle serie ëd potense dël ressìproch ${\frac {1}{P(x)}}$ d'un polinòmi. Soa amportansa ant l'anàlisi a l'é dovùa pì che àutr ai sò lìber ëd test pitòst che ai sò artìcoj d'arserca. Doi artìcoj a l'ha scrivuje con ëd but didàtich, an semplificand le dimostrassion; j'àutri a l'han rësguardà për la pì part la teorìa dj'equassion diferensiaj. An dzorpì che con ij lìber ëd test, a l'ha contribuì a la teorìa dij nùmer con na dimostrassion dël teorema ëd ressiprossità dle reste quadràtiche e con n'arzultà butà pr'ëscrit da Gusztav Rados e ch'a l'é vnù conossù tanme teorema ëd König-Rados. An geometrìa a l'ha publicà n'artìcol anté ch'a smonìa 'me oten-e na descrission antuitiva ëd geometrìe tridimensionaj nen uclidée (sò model a l'era pì che àutr n'idèja che nen un model elaborà). A l'é restà ativ fin a la fin: a l'era an camin ch'a travajava al darié capìtol ëd soa monografìa an sij fondament ëd la matemàtica, cand ch'a l'é mòrt a l'amprovista. Costa monografìa a l'ha fala seurte sò fieul Dénes. A pòrto sò nòm Paradòss ëd König. Teorema ëd König-Rados. Euvre prinsipaj Zur Theorie der Modulargleichungen der elliptischen Functionen (tesi, 1870) Einleitung in die allgemeine Theorie der Algebraischen Groessen (1903) Neue Grundlagen der Logik, Arithmetik und Mengenlehre (1914)

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi