Parèj (AL)

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Parèj

Stat:	Italia
Region:	Piemont
Provincia:	Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian:	Pareto
Coordinà:	Latitudin: 44° 31′ 00.3′′ N Longitudin: 8° 22′ 56.6′′ E Mostra an sla carta
Autëssa:	476 m s.l.m.
Surfassa:	41,74 km²
Abitant:	531 (2018)
Comun dj'anviron:	Cartòs, Giusvalla (SV), Mavzin, Mioglia (SV), Ponson, Sassello (SV), Spign
CAP:	15010
Prefiss tel.:	019
Còdes ÌSTAT:	006125
Còdes fiscal:	G334
Sant protetor:	sant Pé e Pàul
Festa dël borgh:	29 ëd giugn

Sit istitussional

Parèj (Pareto an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 531 abitant ^[1], ant la provinsa ëd Lissandria.

Ël pais a l'é formà da vàire frassion e a resta ant l'Àut Monfrà al confin con la Liguria, an sle colin-e àute e boscose ch'a men-o an diression ëd l'Apenin Lìgure, antra le valà dla Bormia e dl'Er.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

La prima atestassion dël topònim a armonta al 991 con l'at ëd fondassion ëd l'abassìa 'd San Quintin dë Spign, anté ch'as deuvra 'l nòm Peretus, lòn ch'a fa pensé a na derivassion lenga latin-a për indiché dij camp piantà a pruss. Ant l'àuta Età 'd Mès a l'avran giurisdission sël teritòri 'd Parèj ij marchèis ëd Ponson, pui ij marchèis dël Vast, dël Caret e dël Bòsch, për peui arivé a na famija dë sgnor ch'as ciameran pròpi marchèis ëd Parèj.

Dël 1218 ij marchèis a vendo 'l castel e 'l borgh a la Repùblica 'd Génoa e 136 cap famija a fan sarament ëd fideltà për soagné e dësfende 'l castel për cont ëd la Repùblica e për doi sécoj j'abitant dël borgh a dësfenderan ël pais da le mnasse. Dël 1419 Parèj a passa sota al Marcheisà ëd Monfrà, goernà da prima da la famija dij Paleòlogh, peui da cola dij Gonsaga 'd Màntoa.

Ant ël Sessent Parèj a l'é tèra dë scontr e d'operassion militar: dël 1628 a l'é ocupà da le trupe 'd Carl Emanuel I ëd Savòja, dël 1636 da le trupe spagneule. A l'inissi dël Setsent, an séguit a la Pas d'Utrecht, ël Monfrà a passa al Ducà ëd Savòja e peui al Regn ëd Sardëgna. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 Parèj a torna ant ël Regn ëd Sardëgna e a l'é aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Génoa, a la Provinsa (peui Sircondari) ëd Savon-a e al Mandament ëd Dego. Dal prim ëd gené dël 1880 a torna al Piemont, anté ch'a resta aministra sota la Provinsa ëd Lissandria, al Sircondari d'Àich e al Mandament dë Spign.