Quadrà màgich

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ij quadrà màgich a son un gieugh matemàtich, col an sël qual a l'é scrivusse ëd pì. Almanch an soa version clàssica d'órdin 3, a j'ero già conossù dai cinèis 2200 agn prima ëd Nosgnor. Conforma a la legenda, un quadrà màgich, ciamà loshu, a l'é stàit vist da l'amperador Yu an sla gropa ëd na bissa copera divin-a an sla riva dël Fium giàun. Ëdcò indian e àrabo as son amusasse con ij quadrà màgich. An ossident, ij quadrà màgich a son massionà për la prima vira ant l'euvra ëd Teon dë Smirne, ant ël 130. Dël sécol ch'a fa IX j'astròlogh àrabo a-j dovravo për j'oròscopo. Ant ël 1300 le propietà dij quadrà màgich a son ëstàite tratà ant j'euvre ëd Moscòpul. Luca Pacioli a l'ha parlane e Bernard Frenicle de Bessy a l'ha dedicaje un tratà. Ëdco Euler a l'ha studiaje an na memòria arnomà. La definission Un quadrà màgich d'órdin n a l'é un quadrà partagià an $n^{2}$ casele an mincadun-a dle quaj a l'é butà un nùmer natural conforma a le régole: tuti ij nùmer a son diferent; la soma dij nùmer ëd minca riga, ëd minca colòna e dle doe diagonaj a l'é sempe l'istessa. Costa soma a l'é ciamà la costanta màgica. Si ij nùmer dovrà a son $1,2,\ldots ,n^{2}$, ij quadrà màgich a son dit ordinari (o clàssich). Propietà Si tuti ij nùmer d'un quadrà màgich a son soma o multiplicà për un nùmer qualsëssìa, as oten ancor un quadrà màgich. Esempi Ël quadrà màgich ëd Benjamin Franklin.

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi