Sal (AL)

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Sal
      
Stat:

Italia

Region:

Piemont

Provincia: Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian: Sale
Coordinà: Latitudin: 44° 58′ 59.7′′ N
Longitudin: 8° 48′ 31.5′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 83 m s.l.m.
Surfassa: 44,92 km²
Abitant: 4.081 (2017)
Comun dj'anviron: Aluvion Piòvra, Castelneuv Scrivia, Ìsola Sant Antòni, La Guassora, Lissandria, Torton-a
CAP: 15045
Prefiss tel.: 0131
Còdes ÌSTAT: 006151
Còdes fiscal: H694 
Sant protetor: sant'Ana 
Festa dël borgh: 26 ëd luj 
Comune
Posission dël comun an Piemont


Sit istitussional

Sal o Sale (Sale an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 4.081 abitant [1], ant la provinsa ëd Lissandria.

As treuva ant la pian-a aluvional lissandrin-a, nen lontan da la confluensa dël Tani ant ël .

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

La cesa 'd San Gioann
Ël teritòri 'd Sal a dovìa dagià esse abità dai prim sécoj dòp Crist, an età roman-a, coma ch'a testimònio j'artrovament ëd tombe e d'utiss ant le campagne, anté ch'as treuvo 'dcò segn ëd centuriassion. An época gòtica a esistìa un castrum fortifià. As pensa che ant ij temp pì antich a esisteisso tre pais davzin Sala, dont la pì important a l'era Sala Roderadi. Da l'union ëd le tre Salae a l'é dësvlupasse 'l pais atual. Dël sécol ch'a fa X l'unificassion ëd le tre borgà a l'era stàita completà. Un document ëd la metà dël sécol ch'a fa VIII a mostra la donassion ëd proprietà an Sala a le monie 'd San Martin a Pavìa da part dël re longobard Astolf. Dël 1035 Ugo sgnor ëd Torton-a a cata dal diàcon Gerard la cort ëd Sala Roderadi cum castro. La giurisdission sël pais a passa peui ai vësco 'd Torton-a, a coi ëd Génoa e a la famija dj'Este. Sal a l'ha avù 'n ròl important ant le contèise dël sécol ch'a fa XII e XIII antra l'Imperi e ij Comun. Sò teritòri a l'ha varià pì vie sò lìmit an fonsion ëd j'equilibri antra Tortonèis, Milanèis e Pavèis. Dël 1165 as firma ant la cesa 'd Santa Maria 'd Sal la pas antra Torton-a e Pavìa, ant la qual i Tortonèis a arconossìo la supremassìa 'd Pavìa, fidel a l'imperador Federich I Barbarossa. A l'inissi dël Tërzent, Sal a l'era anfeodà a la famija Becarìa; dal 1363 a fasìa part dël Ducà 'd Milan sota ij Viscont. Dël 1413 Filipp Maria Viscont a conced a la Comun-a 'd Sal ëd goernesse con un sò Statut Comunal. Ël pais a l'é stàit për chèich agn anfeodà a Fassin Can e peui a Fransesch Busson, l'ansidit Cont ëd Carmagnòla. An séguit a l'é tornà sota la sgnorìa dij Viscont e djë Sfòrsa.
La cesa 'd San Calòcer
A la fin dël Quatsent ël Ducà 'd Milan a ven conquistà dal re Luis XII ëd Fransa e Sal a ven anfeodà al cardinal d'Amboise. Pì tard, ël feod a ven cedù a la famija Bòta e an séguit a la famija d'Ada, ch'a lo tnirà fin a l'estinsion dël feodalésim dël 1797. Dal 1535 Sal a farà part dël Prinsipà 'd Pavìa ant l'àmbit dël Ducà 'd Milan, asogetà prima a jë spagneuj (1535-1714) e peui a j'austrìach (1714-1744). Dël 1748, con la Pas d'Aquisgran-a, ël pais - tanme tut ël Tortonèis - a passa sota la protession dël re Carl Emanuel III ëd Savòja. D'apress a la fin dla dominassion fransèisa dl'Imperi 'd Napoleon Bon-a-part, Sal a torna definitivament ant ël Regn ëd Sardëgna, ant la Divison (peui Provinsa) ëd Lissandria, ant la Provinsa (peui Sircondari) ëd Torton-a e a cap d'ën Mandament comprendent ëdcò la Guassora, Piòvra e dal 1877 ëdcò Ìsola Sant Antòni.

Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël sìndich a l'é Andrea Pistone (dal 27/05/2014).

Cese[modìfica | modifiché la sorgiss]

La cesa 'd Santa Maria e San Sir

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]

Arferiment[modìfica | modifiché la sorgiss]

  1. Sorgiss: ISTAT - Bilansi demogràfich al 01/01/2017 [1].