Òrdi
| ?òrdi | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Classìfica sientìfica | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Hordeum vulgare L. |
L'òrdi (Hordeum vulgare) a l'é un sereal ch'a l'é coltivà da sécoj an tute le part dël mond. A l'é na pianta erbàcea anuala ch'a fà part dla famija dle Poaceae (Graminacee). L'òrdi a l'é un di prim cereaj ch'a l'é stàit domesticà da l'òm e a l'ha na gròssa importansa tant an l'alimentassion uman-a com an cola dj'animaj.
Caraterìstiche
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'òrdi a l'ha në spi con ij gran an serie longitudinal. Ij gran a peulo esse vestì o desnò, a seconda dël tip. L'òrdi vestì a l'ha na tùnica ch'a resta atacà al gran, mentre che l'òrdi dësvestì a l'ha na tùnica pi facil da gavé.
Coltivassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'òrdi a l'é na pianta resistenta e a peul chërse an condission ambientaj averse, come teren pòvr o region frèide. A peul esse coltivà tant për l'usi alimentar com për la fabricassion dël malt, ch'a serv për la bira e për certe bevande alcòliche.
Usagi
[modìfica | modifiché la sorgiss]Alimentassion: L'òrdi a peul esse consumà an forma ëd farin-a, sémola o gran inter. A l'é present an mnestre e piat tradissional, an particular an le region montagnose.
Beivande: A l'é un ingredient fondamental për la fabricassion dla bira e ëd quaiche brande. L'òrdi maltà a l'é la bas dël process dla birificassion. A l'é ëdcò dovrà për fé ël cafè d'òrdi.
Aliment për j'animaj: L'òrdi a l'é sovens dovrà com mangime për j'animaj d'alevament.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'òrdi a l'é un dij prim cereaj ch'a l'é stàit coltivà da l'òm. I rest preistòrich a mostro che a l'era già coltivà ant l'Orient Medi 7.000 agn prima dël Crist. A l'é stàit fondamental ant le diete di pòpoj antich com ij Mesopòtam e ij Roman.
Curiosità
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant l'Antica Grecia e Roma, l'òrdi a l'era considerà un aliment fondamental për ij gladiator, ch'a j'ero ciamà hordearii (mangiator d'òrdi). L'òrdi a l'é sovens dovrà ant dij remedi naturaj për le soe proprietà benéfiche.