Ada (lengagi ëd programassion)

Ada a l'é un lengagi ëd programassion struturà, staticament tipà, e orientà a oget, progetà dël 1979-1983 për ël Dipartment ëd la Difèisa djë Stat Unì për sostnì aplicassion crìtiche com sistema ëd control dl'avission, feroviari, e militar. A l'é stàit nominà an onor ëd Ada Lovelace, considerà la prima programatris ëd l'istòria. Ada a l'é arnomà për soa sicurëssa, gestion d'eror, e sopòrt a la programassion concorent.

Stòria

1975: Ël Dipartment ëd la Difèisa djë Stat Unì a ancamin-a a serché un lengagi për unifiché ij sistema ëd software militar.
1980: Ada a l'é selessionà tra 23 propòste, con ël còdes "Green" ëd Honeywell Bull.
1983: Lansi dël standard Ada 83, prima version ufissial.
1995: Ada 95 a introduv la programassion orientà a oget e ël sopòrt a la programassion concorent (tasking).
2012: Ada 2012 a gionta contrat an pre e postcondission, e gestion d'ecession avansà.
Al di d'ancheuj: Ada a l'é dovrà ant l'aviassion (es. Airbus A380), sistema spassiaj (es. satélit), e ferovìe.

Strutura e Caraterìstiche

Ada a eufr:

Tip ëd dat fòrt: Control rigoros dij tip për preven-e eror.
Programassion concorent: Gestì vàire process an paralel con task e protected object.
Gestion d'ecession: Strutura exception për gestì eror an manera controlà.
Verìfica an temp ëd esecussion: Control ëd lìmit ëd tàule e acess ëd memòria.
Modularità: Pacotage (package) për organisé còdes e separé specìfiche da l'amplementassion.

Usagi Pràtich

Ada a l'é dovrà ant:

Aviassion: Sistema ëd vol (fly-by-wire) e control ëd motor.
Spassi: Control ëd satélit e rover spassiaj (es. programm ëd la NASA).
Ferovìe: Sistema ëd signalassion e control ëd tren.
Militar: Sistema ëd difèisa e comunicassion sicura.
Medzin-a: Dispositiv médich certificà (es. pacemaker).

Avantagi e Svantagi

Avantagi:
- Sicurëssa: Ridussion d'eror con tip fòrt e verìfiche an temp ëd compilassion.
- Manutenibilità: Còdes lesèivol e struturà.
- Longevità: Compatibilità con version precedente për agiornament sicur.
Svantagi:
- Complessità: Curva d'amprendiment àuta për programador neuv.
- Pòche adossion: Men arconossiment che C/C++ ant l'industria generàlista.

Evolussion Tecnològica

Ani 1980: Primi compilador (es. Verdix) për mainframe e workstation.
Ani 2000: Nàssita dël compilador GNAT (basà su GCC), ch'a rend Ada pì acessìbil.
Al di d'ancheuj:
- AdaCore: Compagnìa ch'a dësvlupa GNAT e strument për l'industria.
- SPARK: Sot-ansem ëd Ada për verìfica formàl, dovrà ant ij sistema crìtich.

Vardé ëdcò

Arferiment

Barnes, J. (2014). *Programming in Ada 2012*. Cambridge University Press.
Whitaker, W. A. (1996). *Ada: The Project — The DoD High Order Language Working Group*. IEEE Annals of the History of Computing.

Ligam esterne