Albert Einstein

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Albert Einstein (1921) Fìsich. Albert Einstein a l'era nassù a Ulm (Gërmania) ël 14 ëd mars dël 1879 e a l'é mòrt a Princeton (Stat Unì) ël 18 d'avril dël 1955. La formassion A l'era fieul ëd n'eletricista. A quìndes agn a l'ha viagià con soa famija a Milan, a Pavìa e an Véneto. Passà an Svìssera, a l'ha fàit jë studi scondari ant ël colege cantonal d'Aarau, peui al Politécnich ëd Zurigh anté ch'a l'é laureasse an fìsica e matemàtica dël 1900. Chèich agn apress a l'ha marià soa cusin-a Ilse. J'ocupassion Fin-a al 1909 a l'ha travajà 'me esaminator a l'ufissi dij brevet ëd Berna. Peui fin-a al 1914 a l'ha mostrà fìsica e matemàtica superior a Zurigh, Praga e peui torna a Zurigh. Dël 1914 a l'ha sot-signà na Crija a j'europengh, scrivùa dal fisiòlogh Georg F. Nicolai, ch'a sostnìa l'unità dl'Euròpa e a denonsiava la guèra. A l'ha avù dle cadreghe a l'Academia prussian-a ëd Berlin e a l'Università ëd Lèida. Ël premi Nobel Dël 1921 a l'é stàit ansignì dël Premi Nobel për la fìsica për ij sò arzultà an fìsica matemàtica e specialman la dëscuverta dle laj dl'efet fotoelétrich. La vìsita an Spagna Ant ij mèis ëd fërvé e mars 1923 a l'ha visità la Spagna e, dai 22 ëd fërvé al 1m ëd mars, a l'é stàit a Barslon-a, anté ch'a l'ha tnù un cors curt a l'Institut d'Estudis Catalans. Ës cors a l'é stàit peui arpetù a Madrid. Prima ëd rintré a Berlin, a l'ha tnù doe conferense a Saragòssa. Ël tramud ant jë Stat Unì Dël 1933 Einstein a l'é vnùit mèmber ëd l'Anstitù për jë studi avansà ëd Princeton e a l'ha tramudà ëd fasson definitiva ant jë Stat Unì. L'arvista Time a l'ha sernulo 'me l'òm dël sécol ch'a fa XX. Sò travaj Dël 1905, ant j'Annalen der Physik, Einstein a l'ha publicà tre artìcoj arnomà. A tratavo dl'efet fotoelétrich, dël moviment brownian e dla teorìa dla relatività, che an costa prima fas a l'é dita special o limità, për fé la distinsion con sò compiment, la relatività general, dësvlupà da Einstein ant ël 1915-1916. A pòrto sò nòm Causalità d'Einstein-Weyl Convension d'Einstein Equassion dël moviment d'Einstein Equassion ëd camp d'Einstein Equassion fotoelétrica d'Einstein Forma quadràtica d'Einstein-Minkowski Prinsipi ëd località d'Einstein Relassion d'Einstein Euvre prinsipaj La relassion an tra energìa, massa e andi dla lus Teorìa dla relatività (1916).

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi