Amplificator operassional

Amplificator operassional (op-amp) a l'é un circuit integrà ch'a fa da component fondamental ant l'eletrònica analògica. A l'é dovrà për eseguì operassion matemàtiche (es. soma, sotrassion, derivà) su dij signaj, grassie a soa àuta amplificassion e a la possibilità ëd dovré ëd retroassion (feedback). J'op-amp a son essensiaj ant ij sistema audio, ij contròj automàtich, e jë strument ëd mzura.

Stòria

L'amplificator operassional a l'é stàit progetà ant j'agn 1940 com part ëd computer analògich, con ij prim modej a tub a veuid. Ant j'agn 1960, con l'ariv dël circuit integrà, a son dventà cit e a bon marcà. Ël μA741, progetà dël 1968, a l'é stàit ël prim op-amp ëd sucess comersial e a l'ha fissà lë standard modern. Ancheuj, j'op-amp a son prodovù an milion d'unità e a son dovrà an tuti ij camp tecnològich.

Prinsipi ëd fonsionament

N'op-amp ideal a l'ha ste caraterìstiche:

Amplificassion infinìa: Guadagn ëd tension (A) motobin àut (es. 100.000 o pì).
Resistensa d'intrada infinìa: A cissa nen ël signal d'intrada.
Resistensa d'ussida zero: A peul fornì corent sensa perde tension.
Band passant infinì: A travaja a minca frequensa sensa retard.

Le configurassion prinsipaj a son:

Amplificator invertent: Ël signal d'ussida a l'é an fase opòsta a l'intrada. Ël guadagn a l'é determinà da le resistense $R_{f}$ (retroassion) e $R_{in}$ :

$A=-{\frac {R_{f}}{R_{in}}}$

Amplificator nen-invertent: L'ussida a l'é an midema fasa che l'intrada. Ël guadagn a l'é:

$A=1+{\frac {R_{f}}{R_{in}}}$

Seguidor ëd tension: A l'ha un guadagn ëd 1, dovrà për isolé ëd part dël circuit.

Aplicassion

Amplificassion ëd signal: Dëboj signal da sensor (es. termistor, fotoresistensa).
Filtr: Tajé via frequense indesiderà (es. ant ij sistema audio).
Comparator: Confronté doi signal për determiné qual a l'é pì gròss.
Ossilator: Generé signal ëd forma specìfica (es. onde quadrà, sinusoidaj).

Sfide

Limitassion reaj: J'op-amp real a l'han na band passant limità, guadagn finì, e tension ëd offset (eror an intrada sensa signal).
Stabilità: La retroassion a peul causé ossilassion s'a l'é pa progetà bin.
Consum energétich: J'op-amp a cisso d'energìa, dzortut ant le version ëd potensa.

Amplificator operassional ant ël Piemont

Ël Piemont a l'ha un ròl ant la ricerca e produssion ëd component eletrònich:

Politécnich ëd Turin: Dipartiment d'Eletrònica ch'a studia neuve técniche për op-amp a bass consum.
Andustria automobilìstica: Sistema d'automassion e contròl motris ch'a deuvro op-amp ant ij veicoj modern.
Sità dla Salute: Strument médich basà an sj'op-amp për mzuré signal biològich.

Vardé ëdcò

Colegament estern

Politécnich ëd Turin - Studi an sj'amplificator operassionaj.
Analog Devices - Produtor mondial d'op-amp.