Arlògi atòmich
Un arlògi atòmich a l'é un dispositiv ëd misurassion dël temp ch'a deuvra le transission eletròniche dj'àtom për generé na mzura dël temp estremament precisa. A l'é lë strument pì giust al mond e a serv ëd base për ël Second Antërnassional (SI), definì dël 1967 con la transission iperfin-a dël cesi-133.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij prim arlògi atòmich a son ëstàit realisà ant j'agn 1950, grassie a jë studi dël fìsich anglèis Louis Essen e ëd sò colaborador Jack Parry. Ël prim model basà an sël cesi a l'é stàit dësvlupà al National Physical Laboratory (Regn Unì) dël 1955. Dël 1967, la Conferensa General dij Pèis e Mzure a l'ha adotà la transission dël cesi-133 coma definission ofissial dël second. Ant j'agn 2000, j'arlògi òtich a son ëvnù pì precis, dovrand transission an slë stronsi o l'iterbi.
Tipo d'arlògi atòmich
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Arlògi al cesi: Dòvro la transission iperfin-a dël cesi-133 (9.192.631.770 Hz). A son lë standard për la definission dël second.
- Arlògi al rubidi: Meno precis ma pì cit, dovrà ant ij satelit GPS e ant ij sistema ëd comunicassion.
- Maser a idrògen: A manten na precision àuta për perìod curt, util ant la radioastronomìa.
- Arlògi òtich: A deuvro transission ëd lus (es. stronsi o iterbi) për rivé a precision ëd 10-18 second.
Operassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Un arlògi atòmich a mzura la frequensa ëd transission dj'àtom. Ant j'arlògi al cesi, ij àtom a son esponù a microonde ant na cambra dël dispositiv. Quand la frequensa dle microonde a corispond a la transission iperfin-a dël cesi (9.192.631.770 Hz), j'àtom a assòrbo la radiassion. Ël sistema a régola peui l'ossilador për mantnì costa resonansa, creand un segnal ëd temp precis.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Sistema GPS: J'arlògi atòmich ant ij satélit a përmëtto ëd determiné la posission con precision.
- Rete ëd temp: Sincronisassion ëd server antërnassionaj (es. NTP) e definission dël Tempo Universal Coordinà (UTC).
- Siense: Verìfica dle teorie ëd la relatività ëd Einstein o dël cangiament ant la costant gravitassional.
- Telecomunicassion: Gestion precisa dle frequense për le rej radio e fibra òtica.
Arlògi atòmich ant ël Piemont
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant ël Piemont, l'Istituto Nazionale di Ricerca Metrologica (INRIM) ëd Turin a colàbora con ël Burò Antërnassional dij Pèis e Mzure (BIPM) për manten-e jë standard ëd temp globaj. L'INRIM a l'ha ëdcò partessipà a la realisassion d'arlògi atòmich avansà e a l'é angagiasse ant la recerche an sj'arlògi òtich. Ël Politecnico ëd Turin a eufr cors ëd laurea e proget ëd recerche an fìsica atòmica e metrologìa.