Basìlica ëd San Pé
La Basìlica ëd San Pé a l'é la pì granda e un-a dle cese pì amportante dël mond catòlich, situà an Vatican, an sla riva drita dël fium Tever a Roma, Italia. Dedicà a San Pé, ch'a sarìa stàit sotrà ambelessì, a l'é un sìmbol dël cristianésim e un capolavor dl'architetura rinassimental e baròca. A l'é stàita declarà Patrimoni UNESCO dël 1984 coma part dël sentr stòrich ëd Roma.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]La Basìlica dël di d'ancheuj a sostituiss na cesa costruìa ant ël IV sécol sota l'imperator Costantin, ciamà "Veja Basìlica ëd San Pé". Costa a l'é stàita deteriorà për sécoj e finalment demolìa dël 1506 për deje pòst a na strutura pì grandiosa. Ël Papa Giulio II a l'ha comissionà la costrussion ëd la neuva basìlica, che a l'é ancaminà sota la diression d'architet coma Donato Bramante.
Ij travaj a son durà pì che 120 agn, con contribù ciav d'artista e architet com Michelangelo (ch'a l'ha progetà la cùpola), Carlo Maderno (la faciada prinsipal), e Gian Lorenzo Bernini (ël colonà ëd la piassa). La basìlica a l'é stàita consacrà dël 1626 sota ël Papa Urban VIII.
Architetura
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'edifissi a uniss element rinassimentaj e baròch. La cùpola ëd Michelangelo, àuta 136 méter, a dòmina la siluèt ëd Roma e a l'é un-a dle pì arnomà dël mond. La faciada prinsipal, larga 114 méter, a presenta colòne corìnsie e statue ëd Crist, San Gioann Batista, e j'apòstoj.
L'anterior, ricamà d'òr, màrm, e mosaich, a l'ha euvre d'art com ël Baldachin ëd Bernini (na strutura ëd bronz dzora a l'autar prinsipal), la Pietà ëd Michelangelo, e la Càtedra ëd San Pé, sempe ëd Bernini. La navà sentral a l'é longa 187 méter e a peul ten-e fin a 20.000 përson-e.
Significà Religios e Cultura
[modìfica | modifiché la sorgiss]La Basìlica a l'é ël sènter dël catolicésim, sede d'assion papaj com la Mëssa ëd Pasqua e l'elession dël neuv Papa. A conten-e ëdcò la tomba ëd San Pé, sota l'autar magior, e le relichie ëd vàire sant. Soa piassa, con ël colonà ëd Bernini, a smon n'ambient ëd grandor ch'a arpresenta l'unità dla Cesa.
Da na mira cultural, la Basìlica a l'ha ispirà artista e architet për sécoj, e a l'é un sit turìstich ch'a atira milion ëd visitator minca ann.
Stat Atual
[modìfica | modifiché la sorgiss]La Basìlica a l'é doverta al cult e ai visitator minca di, con d'acòrdi për rispeté le funsion litùrgiche. A son an cors d'euvre ëd manteniment për preservé soa strutura da l'erosion e l'inquinament. Ël Vatican a organisa ëdcò d'esposission për fé conòsse sò tesòr artìstich e stòrich.
Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]La Basìlica ëd San Pé a resta n'icona global ëd la fede e dl'art, sìntesi ëd sécoj d'ingegnosità uman-a e spiritualità. Soa presensa a testimonia la fusion antra potensa divin-a e grandiosità teren-a, mantenend sò ròl ëd pont d'ancontr ant la stòria dla cristianità.