Broncopneumopatìa crònica ostrutiva
La Broncopneumopatìa Crònica Ostrutivaì (BPCO) a l'é na maladìa polmonar crònica e progressiva caraterisà da na limitassion dël fluss d'aria che as peul nen esse completament reversìbil. A l'é associà a na rispòsta infiamatòria dij polmon a sostanse iritante, com ël fum ëd tabach, e a l'é un-a dle prinsipaj cause ëd maladìa e mortalità an Euròpa.
Sìntom e Segn
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij sìntom prinsipaj a son:
- Dispnea (fià curt) ch'a peul agravesse con l'esercissi.
- Toss crònica, ëd sòlit con catar.
- Sibilament (s-ciòp ëd fià).
Ij sintom as dësvlupo gradualment e a peulo porté a complicassion com insuficensa respiratòria o cheur polmonar.
Cause e Fator d'arzigh
[modìfica | modifiché la sorgiss]Fum ëd tabach: La causa prinsipal (80-90% dij cas).
Esposission a pover o gas (esempi: travaj ant la minera, agricoltura).
Inquinament atmosférich (an sità con tràfich intens).
Deficit d'alpha-1-antitripsina (na condission genética raira).
Diàgnosi
[modìfica | modifiché la sorgiss]La diàgnosi as basa an sël esam spirométrich (misura dël volum d'aria espirà) e an sla arcòlta dij sìntom. D'àutri test a peulo comprend:
- Radiografìa dij polmon.
- Tomografìa computerisà (TC).
- Esam dël sangh për valuté l'ossigenassion.
Tratament e Gestion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La BPCO a l'é pa curàbila, ma ij tratament a peulo amelioré ij sìntom e ridùe le complicassion:
- Smon-e ëd fumé: Pass essensial për slontané la progression.
- Fàrmach:
- Broncodilatador (esempi: salbutamol, tiotròpi) për deurbe le vie d'aria.
- Cortison inalà për ridùe l'infiamassion.
- Ossigenoterapìa: Për coj ch'a l'han ipossemìa greva.
- Riabilitassion respiratòria: Esercissi e educassion për gestion ëd la maladìa.
Complicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Esacerbassion: Pegiorament brusch dij sìntom, ëd sòlit causà da infession.
Polmonite: Pì frequenta për colpa dle difèise dësblà.
Càncher dij polmon: Arzigh aumentà për coj ch'a fumo.
Prevension
[modìfica | modifiché la sorgiss]Evité ël fum (ativ e passiv).
Protession ant ij ambient ëd travaj con pover.
Vacinassion contra influensa e polmonite pneumocòcica.
Conclusion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La BPCO a l'é na maladìa ch'a mnassa la qualità ëd la vita, ma con na diàgnosi tempestiva e na gestion atenta, ij passient a peulo vive pì bin.
Riferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]Global Inissiativa për la BPCO (GOLD). Linie guida 2023.
ISTAT. Statìstiche su fum e salute an Piemont.