Còlon (anatomìa)

Ël còlon a l'é na part essensial ëd l'intestin gròss, localisà tra ël bòrgno e ël ret. Soa fonsion prinsipal a l'é cola d'assorbì eva e sal mineral da jë scart alimentar, ëd formé le merde, e ëd facilité soa espulsion. A l'é un component ciav dël sistema digestiv.

Part dël còlon

Ël còlon as divid an quatr session prinsipaj:

Còlon assendent (colon ascendens): A monta da ël bòrgno, ant la part drita dla pansa.
Còlon trasvèrs (colon transversum): A traversa la pansa da la drita a la snistra.
Còlon dëssedent (colon descendens): A cala vers ël bass ant la part snistra.
Còlon sigmoid (colon sigmoideum): A forma na "S" prima d'unisse al ret.

Fonsion prinsipaj

Assorbiment d'eva e eletrolit: Reduv la quantità ëd lìquid ant le merde.
Formassion dle merde: Mës-cia scart alimentar con much e bater.
Simbiosi con la flora intestinal: Ij bater dël còlon a giuto a sintetisé vitamin-e (coma la vitamina K) e a decompon-e sostanse pa digerìe.

Organ corelà

Bòrgno: Colegà al còlon assendent, a conten l'apendiss (na strutura linfoide).
Ret: A memorisa le merde prima dl'eliminassion.

Maladìe comun-e

Càncher al còlon: Un dij tipo ëd càncher pì frequent, prevenìbil con dieta àuta ëd fibre e screening regolar.
Colite: Infiamassion dël còlon (esempi: colite ulcerosa o maladìa ëd Crohn).
Sìndrom dël còlon iritàbil: Disturb motobin comun con dolor e cambi ant ël trànsit intestinal.
Diverticolite: Infiamassion ëd le pcite sache (diverticoj) ch'as formo ant la mucosa dël còlon.

Prevension

Na dieta rica ëd fibre (fruta, verdura, cereal integraj), evité ël tabach, e consumé pòca carn rossa a peulo ridùe j'arzigh ëd maladìe dël còlon. Esam com ël test dël sangh stërmà o la colonscopìa a son ciav për diàgnosi tempestiv.

Curiosità

An Piemont, la tradission alimentar coma la bagna cauda o ël consum ëd carn crùa (tàrtara) a peulo avèj n'efet diret sla salute dël còlon. L'usagi ëd piat com ij tupin (verdure cheujte) a contribuiss a n'assimilassion equilibrà ëd fibre.

Referense

Gray, H. (1918). Anatomia umana.