Còrda
Na còrda a l'é na strutura longa e flessìbil fabricà an intërsand fibre naturaj o sintétiche. A l'é dovrà për gropé, tiré, aussé, o sostnì càrich, e a l'ha aplicassion ant vàire camp, da l'edilissia a l'alpinism, dal mar a la vita quotidian-a. Soa resistensa a dipend dal material e da la técnica d'intërsadura.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le prime còrde a armonto a la preistòria, fabricà con fibre vegetaj com lin, cauna, o pel d'animal. J'Egissi antich a dovravo còrde ëd papir për soe costrusion, mentre ij marinar fenissi a l'han dësvlupà técniche avansà për fé còrde resistente a l'eva salà. Ant ël Medi Ev, le còrde ëd cauna a j'ero essensiaj për ij mulin e le navigassion. Durant l'Arvira Andustrial, l'anvension dle còrde sintétiche (nylon, poliéster) ant ël sécol XX a l'ha revolussionà soa resistensa e durà.
Tipo ëd còrde
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Fibre naturaj: Cauna, lin, coton, o cocò, dovrà për usagi tradissionaj o artìstich.
- Fibre sintétiche: Nylon, poliéster, e kevlar, pì resistent a l'usura e a j'agent atmosférich.
- Còrde d'assel: Fàite ëd fil d'assel intërsà, dovrà ant le gru e për càrich pèis.
- Còrde elàstiche: Con goma për esempi ant ij giugagin o ant l'abijament.
- Còrde speciaj: Për alpinism (dinàmiche o statìche) o për strument musicaj (còrde ëd ghitara).
Operassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La còrda a travaja an resistend a la tension, distribuend la fòrsa an manera uniforma an tra le fibre. Soa resistensa a l'é misurà an chilo-newton (kN) e a dipend da l'angol ëd tir, dal material, e dal nùmer ëd fil intërsà. Le còrde a peulo esse s-ciassà (piate) o tonde, e a l'han ëd teste (estremità rinforzà) për evité ch'as dësfaso.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Marin-a: Dovrà për le vële, le àncore, e ij grop da nav.
- Alpinism: Sicurëssa, arpionage, e dissèisa.
- Edilissia: Aussé material o fissé pontegi.
- Agricoltura: Gropé animal, ten-e unì ël fen, o tiré utiss.
- Art e spetàcol: Acrobàtich, teatro, e decorassion.