Cùpola
Na Cùpola a l'é na strutura architetònica curva e sircolar, dovrà për coaté spassi gròss ant ëd costrussion religiose, sivij, o monumentaj. A l'é stàita un sìmbol ëd podèj, fede, e técnica dësvlupà ant l'antichità e ancor motobin dovrà al di d'ancheuj.
Stòria dle Cùpole
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Antichità
Le prime cùpole a nasso ant la Mesopotamia e an Egit, ma a son ij Roman ch'a-j përfession-o, com la Cùpola dël Pantheon (125 d.C.), ch'a resta la pì granda an ciman nen armà dël mond.
- Medi ev e Rinassiment
Ant ël Medi Ev, le cùpole a dvento part ëd le catedral bizantin-e e romàniche (es. Santa Sofia a Istanbul). Ant ël Rinassiment, Filippo Brunelleschi a progeta la cùpola dël Dòm ëd Firense. An Piemont, la Cesa ëd San Lorens a Turin a smon na cùpola baròca.
- Età Moderne e Contemporania
Ant l'Eutsent, cùpole ëd fer e véder a nasso për le stassion e ij mercà (es. Crystal Palace). An Piemont, la Mòle Antonelian-a a Turin, con soa cùpola àuta 167 méter, a dventa n'icòna dl'architetura dël sécol XIX.
Sòrt ëd Cùpole
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Cùpola Emisférica: Tìpica dël Pantheon e dle cese baròche (es. Santuari ëd Vicofòrt an provincia ëd Coni).
- Cùpola a Ponta: Strutura a ponta, com cole dle moschee otoman-e.
- Cùpola Geodésica: Realisà con element geométrich, dovrà ant l'architetura moderna (es. Biosfera ëd Montreal).
- Cùpola ëd Véder: Dovrà ant ij sènter comersiaj (es. la cùpola dël sènter ëd Èrica a Turin).
Técniche ëd Costrussion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Ciman nen armà: Técnica roman-a con ël còfo ëd bòsch.
- Strutura a dobia càmera: Doi strà ëd pera o mon për aussé la cùpola sensa sostegn (es. Brunelleschi).
- Metaj e Vetro: Combinassion për cùpole trasparente (es. Mòle Antonelian-a).
- Stampagi 3D: Sperimentassion con material compost për cùpole sostenìbij.
Ròl ant la Coltura
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Religios: Simbòl ëd la presensa divin-a (es. cùpola ëd San Pé a Roma).
- Polìtich: Monument al podèj (es. cùpola dël Capitol a Washington).
- Artìstich: La Mòle Antonelian-a a l'é stàita dovrà coma sìmboj dël Cinema Italian.
Cùpole an Piemont
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Mòle Antonelian-a: Progetà da Alessandro Antonelli, a l'é un dij sìmboj ëd Turin.
- Santuari ëd Vicofòrt: Cùpola elìtica, un-a dle pì gròsse d'Euròpa.
- Cesa ëd la Gran Madre: Cùpola neoclàssica anspirà al Pantheon.
Desfide Moderne
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Conservassion: Restaur dle cùpole antiche danegià da l'ùmid o smòg (es. cùpola dël Santuari ëd Vicofòrt).
- Còst: La manutension ëd struture complesse a l'é motobin cara.
- Sostenibilità: Usagi ëd material arsiclà për cùpole neuve.