Caden-a

Na caden-a a l'é na serie ëd liure (an metal o d'àutri material) gionzù an tra 'd lor për formé na strutura flessìbil. A l'é dovrà për trasmëtte fòrsa, gropé o ten-e unì dj'oget, o për creé na ligadura sicura antra doi pont. Le caden-e a son essensiaj ant la mecànica, l'andustria, e ant la vita quotidian-a.

Stòria

Le prime caden-e a armonto a l'antichità, fabricà an bronz o fer për uso militar o për ten-e unì jë s-ciav. Ant l'Egit antich, a j'ero dovrà për le decorassion, ma ij Roman a l'han ancorporà le caden-e ant ij sò sistema ëd blocagi për le pòrte. Ant ël Medi Ev, le caden-e a j'ero dovrà ant ij pòrt për ten-e ij nav fissà. Con l'Arvira Andustrial dël sécol XIX, la caden-a a rubat (inventà da Léonard de Vinci ma dësvlupà da Hans Renold) a l'ha consentì ël dësvlup ëd màchine utiss, biciclëtte, e motor.

Tipo ëd caden-e

Caden-a a rubat: Con liure e rubat për ridùe l'atrit, dovrà ant le biciclëtte e j'utiss mecànich.
Caden-a ëd trasmission: Dovrà për trasmëtte la potensa antra doi ingranagi (es. ant le moto o le presse andustriaj).
Caden-a d'ancadenament: Caden-e gròsse për gropé contnidor o càrich pèis ant ij pòrt.
Caden-a artostà: Sensa rubat, dovrà për sicurëssa o decorassion (es. për le ciochëtte).
Caden-e speciaj: Ant l'andustria alimentar (ant jë stabiliment ëd tratament) o ant la medzin-a (për ij fil chirùrgich).

Operassion

Le caden-e a travajo an aplicand la fòrsa an manera uniforma a le liure. Ant le caden-e a trasmission, ij rubat a consento na rotassion lissa antra j'ingranagi. La resistensa 'd na caden-a a dipend da la qualità dël material (solit assel tratà termicament) e dal dissègn dle liure. La longheur ëd la caden-a a peul esse regolà gionzend o gavand ëd liure.

Aplicassion

Traspòrt: Trasmission ëd potensa ant le biciclëtte, moto, e màchine agricòle.
Edilissia: Aussé material pèis ant ij cantié con gru o àrgan.
Marin-a: Ancoragi ëd nav e sistema ëd sicurëssa.
Moda: Bigieuje e acessòri decorativ.
Andustria: Lìnie ëd produssion automatisà e sistema ëd traspòrt ëd material.

Caden-e ant ël Piemont

Ël Piemont a l'ha na tradission fòrta ant la produssion mecànica. La FIAT ëd Turin a l'ha dovrà caden-e ëd trasmission ant soe viture e ant ij process ëd montagi. Ant le campagne piemontèise, le caden-e a j'ero dovrà për gropé ij trator a j'utiss agricòj, com le mietileghe. La società FB Chain ëd San Maurissi Canavèis (Turin) a l'é un dij produtor pi amportant ëd caden-e andustriaj an Europa, con aplicassion ant l’automàtica e l’energìa.

Ant ël passà, le miniere dël Piemont a dovravo caden-e gròsse për ëstrae mineral, e ant le fàbriche ëd tèssil, caden-e a trasmission a fasìo giré ij torn. Ancheuj, ël Politécnich ëd Turin a studia material avansà për caden-e pì resistente e lingere.

Vardé ëdcò