Clonassion

Clonassion a l'é ël process ëd creé un organism o na part d'organism (es. célula, tessù) ch'a l'ha un genòma idéntich a col ëd l'organism original. La clonassion a peul esse natural (es. gemej idèntich) o artifissial, realisà con técniche sientìfiche. A l'é un camp controvers ant la biologìa moderna, con aplicassion ant la medzin-a, l'agricoltura e la conservassion ëd specie.

Stòria

La clonassion artifissial a l'ha soe orìgin ant jë studi dël premi Nobel Hans Spemann, ch'a l'ha realisà d'esperiment dzora d'embrion d'anfibi ant j'agn 1920. Dël 1996, ël mond a l'é restà sbalucà con la nàssita ëd Dolly, la prima bèra clonà da na célula somàtica d'adult, creà da l'Institut Roslin an Scòssia. Ant j'agn apress, a son ëstàit clonà d'àutri animal, coma ij crin (Prometea, 2003), ij can (Snuppy, 2005) e ij primat (Macaco Zhong Zhong e Hua Hua, 2018).

Prinsipi

Clonassion riprodutiva: A men-a a la creassion ëd n'organism antregh. La técnica pì dovrà a l'é ël trasferiment nuclear ëd célula somàtica (TNCS), anté che ël nucleo ëd na célula somàtica a l'é butà ant n'ovul sensa nucleo, peui stimolà a dësvlupesse.
Clonassion terapéutica: A l'é dovrà për produve célule staminal embrionàrie compatìbij con ël passient, për traté maladìe coma ël diabet o ël Parkinson.
Clonassion naturaj: Minca vira che na pianta as riproduv për talea o stolon (es. le fròle), as trata ëd clonassion.

Esempi

Dolly: Simbol dël podèj dla clonassion, ma a l'ha vivù mach 6 agn (la vita media d'una bera a l'é 11-12 agn).
Cavaj e can clonà: Utilisà ant la ricerca médica o për serne ij mej esemplar d'anlevament.
Piante clonà: La coltivassion ëd vis e pomé a deuvra técniche ëd clonassion për manten-e le caraterìstiche dle varietà.

Sfide e crìtiche

Etica: La posibilità ëd clonassion uman-a a l'é condanà da vàire organisassion (es. Nassion Unìe), për motiv religios e sossiaj.
Salute dij clon: J'animaj clonà a l'han ëd sòlit problema ëd salute (anfession, virolongheur ridovù).
Biodiversità: La clonassion a riduv la variabilità genética, aumentand ël arzigh d'estinsion.

Futur

Le possibilità dla clonassion a son vast:

Medzin-a rigenerativa: Produssion ëd tessù compatìbij sensa arzigh ëd riget.
Conservassion ëd specie: Clonassion d'animaj an perìcol, coma ël ghepard o ël rinoceront bianch.
Agricoltura: Creassion ëd piante resistente a maladìe o suitin-a.

Tutun, la tecnològìa a dev esse controlà për evité abus e dann a l'ecosistema.

Vardé ëdcò

Colegament estern

Organisassion Mondial dla Sanità - Position an sla clonassion uman-a.
Nature - Arserche recente an sla clonassion.