Dìod a emission luminosa
Ël dìod a emission luminosa (LED, da l'anglèis Light Emitting Diode) a l'é un component semicondutor ch'a produv lus quand a l'é alimentà da n'energìa elétrica. A l'é dovrà për iluminassion, display, e indicador an manera pì efissient che le làmpade tradissionaj. Soa longa durà e bass consum a l'han fane na tecnologìa creativa ant ël sécol XXI.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'efet ëd l'eletroluminessensa ant ij semiconductor a l'é stàit osservà për la prima vira dal siensià Henry Joseph Round ant ël 1907. Ant ël 1962, l'engigné american Nick Holonyak a l'ha creà ël prim LED visìbil (ress), dovrà ant j'indicador. Ant j'agn Novanta, Shuji Nakamura a l'ha dësvlupà ël LED bleu, ch'a l'ha duvertà la stra a LED bianch e a display a color pien. Për sòn, Nakamura e d'àutri a l'han vagnà ël Premi Nobel për la Fìsica ant ël 2014.
Classificassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij LED as peulo classifiché për tipo ëd costrussion o aplicassion:
Për color
[modìfica | modifiché la sorgiss]- LED monocromàtich: Ross, verd, bleu, giàun (dovrà ant ij semàfor e ij segnaj).
- LED bianch: Generà con fòsfor o combinassion RGB, për iluminassion.
Për formà
[modìfica | modifiché la sorgiss]- LED standard: Con càpsula ëd plàstica, për circuit stampà.
- LED SMD (Surface-Mount Device): Cit e piat, për display e làmpade moderne.
- OLED (Organic LED): Fàit ëd material orgànich, për scherm flessìbij.
Për potensa
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Low-power: Për indicador o decorassion.
- High-power: Për projetor, far ëd viture, o iluminassion stradal.
| Tipo | Descrission | Aplicassion |
|---|---|---|
| LED ross | Emission an spettr ross | Semàfor, indicador |
| LED SMD | Montà diretament ansima al circuit | Televisor, smartphone |
| OLED | Material orgànich emissiv | Scherm curv, dispositiv mòbij |
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij LED a son dovrà ant:
- Iluminassion: Làmpade, far ëd viture, iluminassion pùblica.
- Display: Televisor LED/OLED, monitor, cartej luminos.
- Eletrònica: Indicador ëd stat, giugajin luminos.
- Medzin-a: Strument për terapìa con lus (fototerapìa).
- Agricoltura: Lus artifissial për la coltivassion an andar.
Amportansa
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij LED a consumo fin al 90% men d'energìa che le làmpade a incandessensa e a duro des vire ëd pì. A contribuisso a ridùve j'emissson ëd CO₂ e ij cost ëd manteniment. Soa flessibilità a l'ha abilità neuve aplicassion, com ij display ultraflessìbij e l'iluminassion inteligenent.
Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Nakamura, S. (2015). The Blue Laser Diode: The Complete Story. Springer.
- Schubert, E. F. (2006). Light-Emitting Diodes. Cambridge University Press.
- Premi Nobel për la Fìsica (2014). Anonsi ufissial.