Da (mecànica)
Ël dà (o da) an mecànica a l'é un component ëd fissagi con un përtus filetà ch'a serv për saré ansima a un bolon për gropé doi o pi part. A l'é na part essensial dij sistema ëd fissagi, dovrà ant la costrussion, l'andustria automobilìstica, l'aeronàutica, e vàire àutri camp.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij prim dà a armonto a l'antichità: ij Roman a dovravo vis ëd bòsch o metal për fissé le part, ma ij dà filetà modern a son ëstàit dësvlupà ant ël sécol XV con l'evolussion dle vis. Durant l'Arvira Andustrial dël sécol XVIII, Henry Maudslay a l'ha standardisà ël filet ëd l'assel, përmetend la produssion ëd massa ëd bolon e dà. Ant ël sécol XX, a son ëstàite anventà d'àutre variant com ij dà autoblocant për l'aeronàutica.
Tipo ëd dà
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Dà esagonal: Ël pì comun, sarà con na ciav esagonal.
- Dà autoblocant: Con n'anel ëd nylon o metal deformà për evité ël dësserament (es. për le viture).
- Dà a orije (wing nut): Con doi orije për saré a man sensa utiss.
- Dà a coron-a: Con dent estern për saré con na ciav a pipa.
- Dà ëd sicurëssa: Con mecanism ch'a blòco ël dà an posission (es. për ij tren).
- Dà siancà: Dovrà ant le struture ch'a deuvo esse montà lest.
Operassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël dà a travaja an sarandse ansima al filet dël bolon. La rotassion dël dà a crea na fòrsa ëd compression antra le part da gropé. La geometrìa dël filet (pass, àngol) a determina l'efet ëd blocagi. Ël serament a peul esse controlà con na ciav dinamométrica për otnì la tension giusta.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Costrussion: Montagi ëd pont, ferovìe, e struture edilissie.
- Automòbij: Fissagi dël motor, ëd le roe, e dle component mecàniche.
- Aeronàutica: Montagi sicur ëd part d'avion e sistema ëd propulsion.
- Eletrònica: Fissagi dle schede a circuit stampà ant ij computer.
- Mòbij: Assemblé struture ëd let, armari, e scrivanie.