Dipendensa
La dipendensa a l'é na condission andoa na përson-a a l'ha damanca ëd consumé na sostansa o ëd fé n'assion për sentisse bin o për evité ëd sente d'efet negativ. Costa condission a peul avèj d'implicassion grave an sla salute fìsica, mental e an sle relassion sociaj.
Tip ëd dipendensa
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Dipendensa da sostanse:
A comprend l'abus d'alcol, dròghe (coma la cocaìna, eroìna, o cannabis), tabach, e medicament come j'ansiolìtich. Coste sostanse a cambio ël funsionament dël servel, creand na domanda fìsica o psicològica.
- Dipendensa comportamental:
A l'é colegà a d'assion com ël gieugh d'azar, la dipendensa da internet, l'atività sessual ossessiva, o la dipendensa dal travaj. An costi cas, la përson-a a peul nen controlé sò comportament, malgré ij problema ch'a në ven-o.
Cause
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le cause dla dipendensa a son múltiple:
- Fator biològich: predisposission genética o squilibri ant ij neuro-trasmettor (come la dopamin-a).
- Fator ambientaj: stress, pression sociaj, o mancansa ëd sostegn familiar.
- Fator psicològich: trauma passà, ansietà, o depression.
Conseguense
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Salute fìsica: Maladìe dël fìdich, dann al sistema nervos, risch ëd surdòsi.
- Salute mental: Ansietà, paraneuja, isolament.
- Sociał: Pèrdita dël travaj, conflit familiar, problema legal.
Tratament
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le terapìe për la dipendensa a peulo anclude:
- Disintossicassion: Sot-control médich për gestion d'astinensa.
- Psicoterapìa: Antervension cognitive-comportamental për cambié ij pensé negativ.
- Grup d'apògg: Organisassion come j'Alcolist Anònim (AA) o Narcòtich Anònim (NA).
Prevension
[modìfica | modifiché la sorgiss]La cossiensa dj'arzigh e l'educassion, dzortut ant ij giovo, a son essensiaj. Ël sostegn familiar e l'acess a servissi médich a peulo ridùe l'arzigh ëd dipendensa.
Riferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Organissassion Mondial dla Sanità (OMS).