Display a scherm piat

Un display a scherm piat a l'é un tipo ëd scherm eletrònich ch'a dòvra tecnologìe avansà com LCD, OLED, o Plasma për smon-e d'imàgin. A l'ha sostituì jë scherm a tub catòdich (CRT) për via ëd soa forma sutila, pèis leger, e consum d'energìa pì bass. A l'é dovrà ant ij televisor, ij monitor, jë smartphone, e vàire àutri dispositiv.

Stòria

Ij prim display a scherm piat a son ëstàit dësvlupà ant j'agn Sessanta e Stanta dël sécol XX. La tecnologìa LCD (Liquid Crystal Display) a l'é stàita ancorporà ant ij arlògi e le calcolatris ant j'agn Otanta. Ant j'agn Novanta, jë scherm al Plasma a son ëstàit dovrà për ij televisor ëd grand dimension, ma a j'ero motobin costos. Ant ël sécol XXI, l'antrodussion djë scherm LED (dìod a emission ëd lus) e OLED (Organic LED) a l'ha rendù jë scherm pì sùtil, efissient e con color pì viv. Marche com Sony, Samsung, e LG a l'han guidà sta evolussion.

Classificassion

Ij display a scherm piat as peulo classifiché për tecnologìa:

LCD

A dòvra cristaj lìquid antërpòst antra doi polarisator.
Necèssita d'iluminassion posterior (LED-backlit a l'é ël pì comun).
Dovrà ant ij monitor ëd PC e le televisor econòmiche.

OLED

A emet lus diretament sensa besògn d'iluminassion posterior.
Color pì precis e contrast àut.
Ideal për smartphone d'àuta gam (es. iPhone) e televisor premium.

Plasma

A dòvra gas ionisà për creé lus.
Àngol ëd vision largh e color viv, ma consum d'energìa elevà.
Produssion fermà dòp ël 2015 për via dël sucess ëd LED e OLED.

**Tàula dle tecnologìe prinsipaj**
Tecnologìa	Avantagi	Svantagi
LCD	Bass cost, duràbil	Contrast limità, latensa
OLED	Color viv, sutilëssa	Cost elevà, arzigh ëd "burn-in"
Plasma	Qualità d'imàgin an scur	Pèis elevà, consum energétich

Aplicassion

Ij display a scherm piat a son dovrà ant:

Televisor: Da 24 pòles a model ëd 85" o pì.
Monitor për PC: Për ufissi, gaming, e design gràfich.
Dispositiv mòbij: Smartphone, tablet, laptop.
Signage: Panej publicitari e ëd anformassion ant le stassion.
Medzin-a: Strument ëd diagnòstica e chirurgìa robotisà.

Amportansa

Ij display a scherm piat a l'han rivolussionà l'esperiensa visual, an përmëttend d'imàgin d'auta definission (HD, 4K) e design pì flessìbij. A contribuisso a ridùve lë spassi ocupà e j'emissson ëd CO₂ (për via dël bass consum). Soa adatabilità a l'ha duvertà la stra a neuve aplicassion, com jë scherm curv e coj tàtil.

Arferiment

Hong, G. (2020). Flat Panel Display Technology: Progress and Innovations. Wiley.
Tsukada, T. (1999). LCDs: From Basics to Advanced Applications. Springer.
Samsung: "Còs a l'é në scren OLED?".

Vos corelà