Film
Un film a l'é na forma d'art e d'intrateniment ch'a deuvra d'imàgini an moviment për conté d'istòrie, esploré tema sossiaj, o smon-e d'esperiense visuaj. Nassù ant la fin dël sécol XIX, ël cìnema a l'ha evolvù an na industria global ch'a anfluensa la cultura, la polìtica, e la manera ëd vëdde ël mond.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij prim esperiment ëd cine a armonto a j'invension dël kinetoscòpi ëd Thomas Edison (1891) e dël cinématographe dij frej Lumière, ch'a l'han organisà la prima projession pùblica dël 1895 a Paris. Ij film ëd coj temp a j'ero ëd curte durà e sensa son, con dë sene ëd vita quotidian-a.
Ant j'agn 1920, ël cinema mùt a l'ha vivù sò apogé con d'euvre arnomà com Metropolis (1927) ëd Fritz Lang. Dël 1927, The Jazz Singer a l'ha marcà l'introdussion dël son sincronisà, cambiand për sempe l'industria. Ant j'agn 1930-1950, Hollywood a l'ha dominà ël mercà con ij sò film ëd genre, musical, e drama stòrich.
Ant ël dop-guèra, moviment artìstich coma ël Neorealismo Italian (es. Ladri ëd Biciclette, 1948) e la Neuva Onda Fransèisa (es. À bout de souffle, 1960) a l'han arvolussionà ël lengage cinematogràfich.
Tecnologìa
[modìfica | modifiché la sorgiss]La realisassion ëd film a comprend ël process ëd produssion: scriture dël copion, giré, montagi, e distribussion. An prinsipi, ij film a j'ero registrà an sla pelìcola fotogràfica (celulòid), ma dal sécol XXI a l'ha dominà ël digital.
L'aviament dle técniche ëd special efet, CGI (Computer-Generated Imagery), e l'utilisassion dë scherm IMAX a l'han slargà le possibilità visual. La distribussion a l'é cambià con l'ariv dij servissi ëd streaming (Netflix, Amazon Prime) e dij platform ëd visionament an linia.
Géner
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij film as peulo partagesse an genre prinsipaj:
- Drama: stòrie serie con conflit uman (es. The Godfather).
- Comedia: film ch'a serco ëd fé rije (es. La Vita è Bella).
- Óror: stòrie d'angossa e misteri (es. Psycho).
- Siensa-Fasson: element futurìstich o tecnològich (es. Blade Runner).
- Documentari: arport real ëd event o përson-e.
A-i son ëdcò sotgenre e fusion, coma ël drama comich o l'óror psicològich.
Influensa Cultural
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij film a l'han marcà la cultura popolar an anfluensand la moda, la mùsica, e ël lengage. A peulo arflette ij problema ëd na società (es. ël film Parasite dël 2019 an sl'arzigh sossiaj) o esse d'utiss ëd propaganda.
Festival arnomà coma Cannes, Venessia, e j'Oscar a dan arconossiment a l'ecelensa artìstica.
Stat Atual
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'industria dël cìnema a fa front a sfide com la concorensa dij servissi ëd streaming, ij cambiament ant ij gust dël pùblich, e l'efet dla pandemìa ëd COVID-19 ch'a l'ha sarà le sale për ëd mèis. Contut, ël cìnema independent e coj d'àutri pais (Bollywood, Nollywood) a pijo pì spassi.
La conservassion dij film vej a l'é n'afé crítich, con proget për restauré pelìcole dëstisse.
Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij film a resto un médium potent për conté stòrie, ispiré emossion, e coleghé le përson-e an creand dij mond imaginari. Soa capacità ëd evolvse con la tecnologìa a garantiss che ël cìnema a continua a esse na part essensial ëd nòstra esperiensa coletiva.