Filosofìa oriental
La filosofìa oriental a comprend le tradission filosòfiche ch'a son dësvlupasse an Asia, dzortut an India, Cin-a, Giapon, Corea e àutri pais dl'Estrem Orient. A l'é caraterisà da n'aprossimassion diferenta ai problema filosòfich rispet a la tradission ossidental, con pì atension a l'unità dla realtà, a la spiritualità e a la pràtica.
Caraterìstiche generaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]La filosofìa oriental a presenta vàire element comun:
- Olism: vison dël mond com n'ansem unì
- Enfasi an sla pràtica: union antra teorìa e aplicassion pràtica
- Spiritualità: colegament con le tradission religiose
- Non-dualism: superament dle division binarie
- Importansa dla tradission oral: trasmission da magìster a dissépol
Tradission prinsipaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]Filosofìa indian-a
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le scòle prinsipaj dla filosofìa indian-a:
- Induism: Veda, Upanishad, Bhagavad Gita
- Budism: Siddhartha Gautama, Nirvana, Karma
- Jainism: non-violensa (ahimsa) e pluralism
- Scòle ortodòsse: Nyaya, Vaisheshika, Samkhya, Yoga, Mimamsa, Vedanta
- Scòle eterodòsse: Budism, Jainism, Carvaka
Filosofìa cinèisa
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le tradission filosòfiche prinsipaj dla Cin-a:
- Confucianism: Confuci, Mencio - ética, famija, società
- Taoism: Laozi, Zhuangzi - Tao, natura, spontaneità
- Budism cinèis: fusion con tradission locaj
- Legism: Han Fei - lege e stat
- Mohism: Mozi - amor universaj
Filosofìa giaponèisa
[modìfica | modifiché la sorgiss]A l'ha dësvlupà le tradission cinèise an manera original:
- Budism Zen: meditassion e iluminassion sùbita
- Scòla Kyoto: Nishida Kitaro, fusion ëd filosofìa ossidental e oriental
- Bushido: còdes dij samurai
- Shintoism: spiritualità naturaj
Àutre tradission
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Filosofìa corean-a: Confucianism e Budism
- Filosofìa tibetan-a: Budism Vajrayana
- Filosofìa vietnamita: sìntesi ëd tradission diverse
Tema prinsipaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]La natura dla realtà
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Brahman-Atman (Induism): l'Ànima universal e l'ànima individuaj
- Shunyata (Buddhism): el vacuità
- Tao (Taoism): ël prinsipi che a regola l'univers
La condission uman-a
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Samsara: ël cicl dle rinàssite
- Karma: la lej ëd càusa e efet
- Duhkha: la soferensa esistensial
La liberassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Moksha (Induism): liberassion dal samsara
- Nirvana (Budism): estinsion dël desideri
- Iluminassion: comprension dla realtà
L'ètica
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Dharma: dover moral e religios
- Wu wei (Taoism): assion sensa sfòrs
- Ren (Confucianism): benevolensa
Métod filosòfich
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Meditassion e contemplassion
- Diàlogh antra magìster e dissépol
- Paradoss e koan
- Aforism e sentense
- Coment dj test sacrà
Anfluensa an Ossident
[modìfica | modifiché la sorgiss]La filosofìa oriental a l'ha anfluensà:
- Ël trassendentalism american (Emerson, Thoreau)
- La psicologìa transpersonal
- Ël moviment New Age
- La filosofìa contemporania (Schopenhauer, Heidegger)
- La psicoterapìa moderna
Autor amportant
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Confuci (551-479 a.C.)
- Laozi (sécol VI a.C.)
- Buddha (563-483 a.C.)
- Zhuangzi (369-286 a.C.)
- Mencio (372-289 a.C.)
- Nagarjuna (ca. 150-250)
- Dogen (1200-1253)
- Nishida Kitaro (1870-1945)
Opere fondamentaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Tao Te Ching ëd Laozi
- Anàlect ëd Confuci
- Ij sùtra dël Loto (Buddhism)
- Bhagavad Gita (Induism)
- Ël lìber dla Via e dla Virtù
Vëdde ëdcò
[modìfica | modifiché la sorgiss]Bibliografìa
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Radhakrishnan, S. Indian Philosophy, 1923-1927
- Fung Yu-lan, A History of Chinese Philosophy, 1934
- Suzuki, D.T. Zen and Japanese Culture, 1938