Fumèt

Ij Fumèt a son na forma d'art visual e narativa ch'a dòvra sequense ëd figure e ëd test (ant ij "balon") për conté dë stòrie. A son popolar tant ant ël mond dij fantassin che ant col dj'adult, con géner che a van da l'aventura a la fantasìa, dal polissiesch a la sàtira. Ant ël Piemont, ij fumèt a l'han na tradission ch'a armonta a l'inissi dël sécol XX.

Stòria dij Fumèt an Piemont

• J'agn 1930-1950

Ij prim fumèt a rivo an Piemont con le publicassion italian-e com Il Corriere dei Piccoli. A Turin, ant j'agn '30, as tradùo ij fumèt american ëd Walt Disney (Topolino). Durant la guèra, ij fumèt a dvento ëd mojen ëd propaganda.

• J'agn 1960-1980

La cà editris Bonelli (creà da Giovanni Luigi Bonelli, nassù a Milan ma ativ a Turin) a pùblica ëd fùumèt coma Tex Willer, un dij fumèt pì lesù d'Italia. An Piemont, as dësvlupa ëdcò na sena d'autor, con artista coma Paolo Mottura (ilustrator Disney) ch'a colàbora con Paperinik.

• Dal 2000 al di d'ancheuj

Turin a dventa un sènter për ij festival dij fumèt, com ël Torino Comics. Editor locaj com la Edizioni BD a dan ëspassi a talent neuv e a proget ëd fumèt inovativ.

Géner e Esempi

• Aventura: Tex Willer (Bonelli), con colaborador piemontèis.
• Umorìstich: Rat-Man ëd Leo Ortolani (nassù a Pisa ma formasse a l'Academia Albertin-a ëd Turin).
• Grafich Novel: Euvre coma La Leggenda di Zelda: Hyrule Historia tradota e publicà da editor piemontèis.
• Sàtira: Fumèt polìtich ant ij giornaj locaj com La Stampa.

Amportansa Coltural

Ij fumèt a son part dël patrimòni popolar piemontèis. Esempi:

• Ël Museo Nazional dël Cinema ëd Turin a dédica d'àree a la stòria dij fumèt.
• Scòle d'art com ël IAAD ëd Turin a ancludo cors ëd fumèt.
• Festival com ël TOComics a men-o mila ëd përson-e minca ann.

Desfide e Futur

La competission con ij manga giaponèis e ij webcomic a menassa le produssion locaj. Contut, ij giovnòt creator a deuvro piataforme com Kickstarter për autoproduzion. La digitalisassion a përmëtt ëd rivé a un pùblich global.