Ingranagi

J'ingranagi a son component mecànich rotativ con dent ch'a mës-cio antra 'd lor për trasmëtte fòrsa e moviment antra doi ass o pì. A son dovrà an vàire màchine, moto, cambi, e sistema mecànich për controlé la velocità, ël moment ëd torsion, o la diression ëd la rotassion.

Stòria

Ij prim ingranagi a armonto a l'antichità: ël Mecanism d'Anticitera (100 a.C. apopré) a l'ha dovrà ingranagi ëd bronz për smon-e ij moviment celest. Ant ël Medi Ev, ij mulin a eva e j'arlògi mecànich a l'han ëspantià l'usagi dj'ingranagi ëd bòsch o fer. Durant l'Arvira Andustrial, la produssion ëd massa d'ingranagi ëd precision an assel a l'ha consentì ël dësvlup ëd màchine utiss e motor a vapor. Ant ël sécol XX, l'introdussion dij material sintétich e dij sistema CAD a l'ha revolussionà ël proget dj'ingranagi.

Tipo ëd ingranagi

Ingranagi drit (a dent drit): Dent paralej a l'ass, dovrà për aplicassion sempie e a bassa velocità.
Ingranagi elicoidal (a dent angolà): Dent angolà për un mes-cié pì silensios e adàt a velocità àute.
Ingranagi con-i (bevel gear): Dovrà për cambié la diression ëd la rotassion (es. ant ij diferensiaj dle viture).
Ingranagi a vis sensa fin (worm gear): Combinà con na vis sensa për ridùe la velocità e aumenté ël moment.
Ingranagi planetari: Sistema con n'ingranagi sentral e dj'àutri ch'a giro dantorn, dovrà ant ij cambi automàtich.

Operassion

J'ingranagi a trasmëtto ël moviment conforma al rapòrt dij nùmer ëd dent. Ël rapòrt ëd trasmission ( $i$ ) as calcola con:

$i={\frac {N_{2}}{N_{1}}}$

andova $N_{1}$ e $N_{2}$ a son ël nùmer ëd dent dj'ingranagi motris e condot. Esempi: se un ingranagi con 20 dent a fa giré un con 40 dent, ël rapòrt a l'é 2:1, visadì la velocità as riduv a la mità ma ël moment a dobia.

Aplicassion

Automòbij: Trasmission, diferensial, e cambi.
Andustria: Màchine utiss, pompe, e sistema ëd caden-a 'd produssion.
Eletrodomèstich: Arlògi, lavatris, e frulador.
Robòtica: Giunture e brass mecànich.
Energìa: Turbin-e eòliche o idràuliche.

Ingranagi ant ël Piemont

Ël Piemont a l'é stàit stòricament un sènter amportant ëd produssion mecànica. La FIAT ëd Turin a l'ha dovrà ingranagi ëd precission ant soe viture, com la Fiat 500, e ant ij motor d'avion durant la Sconda Guèra Mondial. Ël Politécnich ëd Turin a l'ha 'd programa ëd recerche an sj'ingranagi avansà për l'aerospassi e l'automàtica.

Ant le valade alpine piemontèise, ij mulin tradissionaj a dovravo ingranagi ëd bòsch për trasformé l'eva an energìa, un sistema anco' visìbil ant ël Musé dl'Acqua ëd Cantòira.

Vardé ëdcò