Kukës
Kukës a l'é na sità e un munissipi ant ël nord-est dl'Albanìa, capleugh ëd l'omònima Contea ëd Kukës. Con na popolassion ëd apopré 16.000 abitant (sità) e 47.000 (munissipi), as treuva ant na region montosa davzin al confin con ël Kosov. A l'é arnomà për sò ròl stòrich durant la guèra dël Kosov dël 1999 e për soa posission estratégica an tra le valade dël fium Drin e Drin Bianch.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Età antica: La region a l'é stàita abità da tribù iliriche, peui romanisà.
Medi Ev: Part dël Regn ëd Serbia e dël Principà d'Arbanon.
Epoca otoman-a: Fondà com n'aviament militar otoman dël sécol XVII.
Sécol XX: Durant la Sconda guèra mondial, Kukës a l'é stàit un sentr ëd resistensa partigian-a.
1999: Durant la guèra dël Kosov, la sità a l'ha acojù dzor a 100.000 arfugià kosovar. Për sòn, a l'é stàita nominà për ël Premi Nobel për la Pas.
2008: La veja sità (Kukës i Vjetër) a l'é stàita sombrà për la costrussion ëd la central idroelétrica ëd Fierzë.
Geografìa
[modìfica | modifiché la sorgiss]Posission: Coordinà 42°04′N 20°25′E, a 320 m d'autëssa.
Confin: a nòrd con Kosov, a sud con Has, a òvest con Tropojë.
Teritòri: Montos (Alp Albanèise), con valade fluviaj.
Clima: Continental, con invern frèid (-5°C) e istà càude (+30°C).
Econòmia
[modìfica | modifiché la sorgiss]Agricoltura: Cereaj, patate, e bestiam.
Minerari: Ram e nichel.
Energìa: Central idroelétrica ëd Fierzë (460 MW).
Turism: Ancor limità, ma an dësvlup për sò paisage natural.
Monument e Cultura
[modìfica | modifiché la sorgiss]Moschea ëd Kukës: Costruìa dòp la guèra dël 1999.
Musé Etnogràfich: A mostra tradission locaj.
Pònt ëd Fierzë: Strutura d'architetura socialista.
Festival: Festa dl'Invern (Dhjetorja) con mùsiche e danse tradissionaj.
Traspòrt
[modìfica | modifiché la sorgiss]Strada: Colegà a Tiran-a (150 km) e Prishtina (Kosov) via autostrada.
Stassion dij bus: Colegament con le sità prinsipaj albanèise.
Proget feroviari: An pianificassion për un colegament con ël Kosov.
Spòrt
[modìfica | modifiché la sorgiss]KF Kukësi: Echip ëd fótbal local, vagnador ëd la Copa Albanèisa (2016).
Stadi Zeqir Ymeri: Capacità 6.000 pòst.
Përsonalità
[modìfica | modifiché la sorgiss]Rrahman Parllaku (1930-1994): Scritor e poeta, autor d'euvre an difèisa dla cultura albanèisa.
Vardé ëdcò
[modìfica | modifiché la sorgiss]Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]"Kukës, një qytet me historinë e tij heroike". Gazeta Shqiptare, 2018.
"Refugees and the Nobel Peace Prize: The Case of Kukës". Balkan Insight, 2020.