Marijuana

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

La marijuana (dle vire ciamà an hindi "गांजा" gānjā), a l'é na sostansa psicoativa ch'as ricava da le fior sëccà dle fumele ëd Cannabis che aparten-o al genotipo THCAS (ciamà cauna indian-a). An tute le rase ëd cauna a-i son, an proporsion variàbij, vaire sostanse psicoative, stupefacent e nen. La prinsipala a l'é ël delta-9-tetraidrocannabinòl (stranomà THC), ch'a rend la pianta ilegala an vaire paìs. A-i son 'cò ëd varietà coltivàbij legalment, combin ch'a-i sia un lìmit ëd prinsipi ativ. Le piante ëd cannabis a son diòiche, visadì a peulo esse ëd doi géner: mas-cc e fumela. Ij mas-cc a ven-o ancrosià con le fumele për creé neuve varietà ëd cannabis, ch'a conten-o na quantità diferenta ëd prinsipi ativ. Për esempi a-i son la Haze e la Kush. A-i son tre varietà prinsipaj ëd cannabis, e donca ëd marijuana: Cannabis sativa, Cannabis indica e Cannabis ruderalis, ch'a son diferente tant për le dimension dle piante, quant për la concentrassion ëd prinsipi ativ, e donca 'cò për j'efèt ch'a pròvoco ij derivà. La marijuana a l'é considerà na dròga lingera, visadì sostansa psicòtropa, përchè a peul nen creé dipendensa.

Stòria

L'etimologìa dla parola marijuana a l'é nen conossùa. An Méssich a ciamavo parèj la cauna indian-a, e la dovravo soens. A peul d'esse che j'ebréo a la dovreisso për chèich ritual. Ël Pressident djë Stat Unì Franklin Delano Roosevelt ël 14 ëd giugn 1937 a l'ha firmà ël Marihuana Tax Act e a l'ha proibila. Për ël rastafarianesim, la religion nassional ëd la Giamaica, a serv për medité e preghé.

Manere d'assunsion

Soens la marijuana a ven assumùa anrotolà sota forma ëd cana, na specie ëd sigarëtta. D'àutre vire a peul esse fàita dėslié ant ėl lait, ant ël bur o ant àutri gras andoa che ël THC a peul fondse.

Darmagi a la salute

J'efèt portà da la marijuana a son svarià, e a dipendo 'cò da le condisioon dlá person-a, dzoratut da la contemporània assunsion d'àlcol o d'àutre sostanse psicoative. Ij prinsipaj efèt a son: analgesìa, sögn, euforìa, arlassament dij muscoj, diminussion dla pression intra-ocular e endo-ocular, atenuassion dla reatività fìsica, alterassion dla pression dël sangh, amplificassion dij sens, baticheur o ansia, aument ëd la fam ("fam chìmica"), nausea e gòmit. N'assunsion esagerà a peul porté a maladìe mentaj. Nen tùit ij dotor a son d'acòrdi an sla gravità dij dann.

Për curé le maladie

La cauna a peul esse dovrà për contrasté ël cal ëd l'aptit lijà a le mnisin-e chemioteràpiche e a peul favorì l'arlassament muscolar, an giutand an patologìe tanme epilessìa, scleròsi multipla, l'anoressia, sìndrom ëd Tourette. An séguit a la soministrassion controlà ëd marijuana, la diminussion dla pression intra-ocular a peul giuté an cas ëd glaucoma, mentre che la dilatassion dij bronch a peul dé benefissi për l'asma (an cost cas-sì a l'é consijà l'inalassion). A son an cors djë studi për verifiché la validità dla marijuana për contrasté i sìntom o la progression ëd certe neoplasìe, dla maladìa d'Alzheimer, dla maladìa ëd Parkinson e dla maladìa d'Huntington. An Italia l'usagi terapeutich dla marijuana a l'è stait depenalisà dël 2015.

Politica

An Italia a-i son staite dagià pì proposte për legalisé la marijuana. Ël partì che pì a l'é batusse për la legalisassion a l'é stait ël Partì Radical, con ij sò leader Marco Pannella (ch'a l'é ëdcò stait condanà për avèj distribuì dròghe lingere a fin dimostrativ), Emma Bonino e Rita Bernardini. Ëdcò chèich member dël Partì Democratich e dël Moviment 5 Ësteile a veulo legalisela.

Influensa cultural

Chèich cantant coma Patty Pravo, Gianluca Grignani e Vasco Rossi i son stait arestà per avèj fumà marijuana, mentre che cantant coma Fedez e J-ax a l'han scrit dle canson për legalisela. Bob Marley, ch'a l'era rastafarian e la fumava soens, a l'é ancora ël personage pì famos comunement associà a la marijuana.