Mosca (Inset)

La mosca a l'é n'inset che a aparten a l'órdin dij Diptera (ch’a veul dì “doe cobia d’ale”). A esisto pì che 120.000 specie ëd mosche an tut ël mond, dont la pì part a son associà a ambient urban o ruraj. La specie pì conossùa a l'é la Musca domestica (mosca comun-a).

Descrission

Le mosche a l'han un còrp dividù an tre part: testa, torach e adòmen. A l'han doi euj compost gròss, che a-j përmëtto ëd vëdde an tute le diression. A l'han mach na cobia d’ale (ël second pair a l'é trasformà an dij balansin cit, ch’a servo për stabilisé ël vòl). Soa boca a l'é adatà për ciucé o lambì, con na strutura ciamà probòsside.

Biologìa

Ël cicl ëd vita dla mosca a comprend quatr ëstadi:

• Euv: La fumela a depon j'euv an sla materia orgànica an decomposission.
• Larva (bigat): J'euv as deurb e a nasso le larve, ch’a mangio materia orgànica.
• Pupa: La larva as trasforma an pupa, na fase ëd metamòrfosi.
• Adult: Da la pupa a s-ciòd la mosca adulta.

La durà dël cicl a dipend da la temperadura, ma an media a peul duré 10-15 di.

Compatiment

Le mòsche a son ative dzortut ëd di e a sërco ëd nutriment lìquid o semilìquid. A pòrto ëd maladìe coma ël colera o la dissenterìa përchè a stan ansima a mangé o sustanse contaminà. A l'han ëdcò un ròl ant la decomposission ëd sustanse orgàniche e ant l’impolinassion ëd chèiche piante.

Rapòrt con l’òm

Minca tant, le mòsche a son considerà parassita përchè a contàmino ël mangé. A son ëdcò dovrà ant la siensa (es. Drosophila melanogaster) për studi genétich. Ant la cultura popolar, le mosche a son smonùe ant ël proverbi («Esse pien ëd mosche» a veul dì esse nen seri) o ant la literatura.

Tassonomìa

• Regn: Animalia
• Fil: Arthropoda
• Class: Insecta
• Órdin: Diptera

Arferiment

• Smith, J. Insects of the World. 2020.
• Rossi, P. La fauna dël Piemont. 1995.