Motor d'arserca
Un Motor d'arserca a l'é un sistema software ch'a përmet ëd trové anformassion ant na colession ëd dat, com sël World Wide Web, an analisand dle paròle-ciav smonùe da l'utent. Ij motor d'arserca pì conossù a son Google, Bing, e DuckDuckGo. Soa funsion prinsipal a l'é ëd classifiché e organisé ij contnù dël web për garantì arzultà precis e rilevant an temp ràpid.
Còsa a l'é un Motor d'Arserca
[modìfica | modifiché la sorgiss]Un motor d'arserca a òpera an tre fase prinsipaj:
- Racòlta dij dat: Utilisà un web crawler për esploré e scariché pàgine web.
- Indessassion: Creà n'archivi organisà (ìndess) dle pàgine scanerisà, con paròle-ciav e metadat.
- Arserca e classificassion: Confronté le ciamà dj'utent con l'ìndess e ranghé ij arzultà basandse su algoritm ëd pertinensa (es. PageRank ëd Google).
Ij motor d'arserca a peulo ëdcò gestì dat ëd lìber, figure, video, e base ëd dat specìfiche.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël prim motor d'arserca, Archie, a l'é stàit creà dël 1990 për trové archivi ant j'FTP. Ant ël 1994, WebCrawler a l'é dventà ël prim motor a scanerisé ël test ëd tute le pàgine web. Ant ël 1996, Google a l'ha ancorporà l'algoritm PageRank, ch'a valutava la qualità dle pàgine basandse sui colegament. Ant j'agn 2000, l'introdussion ëd arserca a pagament e SEO (Otimisassion për ij motor d'arserca) a l'ha cambià l'andament dij negòssi an ligna. Ant ël sécol XXI, ij motor d'arserca a deuvro Inteligensa Artifissial (AI) për comprende ël contest dle ciamà (es. BERT ëd Google) e integré la vos (es. Google Assistant).
Tècniche e Process
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Web crawling: Ij ragnà (crawler) a seguo ij colegament për agiorné l'ìndess.
- Tratament dël lengagi natural: Analisè sintassi e semàntica dle ciamà për capì l'antension.
- Classificassion: Algoritm ch'a ten-o cont ëd:
- Pertinensa dël contnù.
- Autorità dël sit (colegament estern).
- Esperiensa utent (velocità dël sit, mobile-friendly).
- Personalisassion: Arzultà basà an sl'ubicassion, stòria ëd l'arserca, e preferense.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Arserca an ligna: Trové sit web, notissie, e prodòt.
- Academia: Motor specìfich com Google Scholar për artìcoj sientìfich.
- Aministrassion pùblica: Arserca ëd document legaj o fiscaj.
- E-commerce: Classificassion ëd prodòt basà su le paròle dij client.
Sfide e Prospetive
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le sfide prinsipaj a son:
- Privassìa: Gestion dij dat personaj ëd j'utent.
- Desinformassion: Filtré contnù fauss o danos.
- SEO abusiv: Tàtiche për angaboé ij motor d'arserca (es. spam ëd paròle-ciav).
Ant ël futur:
- Arserca semàntica: Capì ël significà profond dle ciamà, pa mach le paròle.
- Arserca për vos: Integrassion con assistent virtual com Siri o Alexa.
- Descentralisassion: Motor d'arserca basà su blockchain për evité ël contròl ëd pòche asiende.