Motor d'arserca web

Un motor d'arserca web (an anglèis web search engine) a l'é un sistema software progetà për serché e trové d'anformassion an sla ragnà. A analisa miliard ëd document, figure, video, e àutri contnù, organisandje an n'ìndes përmëttend a j'utent ëd trové lòn ch'a l'han da manca an anserend ëd paròle-ciav. Esempi famos a son Google, Bing, DuckDuckGo, e Yahoo! Search.

Stòria

1990: Archie, ël prim motor d'arserca, a nass për trové archivi an rej FTP.
1993: Wanderer a l'é ël prim crawler për la Web.
1994: WebCrawler a përmët ëd serché test antregh ant le pàgine.
1995: AltaVista a introduv la sintassi avansà (AND, OR) e la ricerca an vàire lenghe.
1998: Fondassion ëd Google, ch'a rivolussion-a l'arserca con l'algoritm PageRank.
2000s: Avent ëd Bing (Microsoft) e SEO (Otimisassion për motor d'arserca).
Al di d'ancheuj: Motor basà an sl'AI (es. Google BERT) e arserca vocaj (Alexa, Siri).

Strutura e Component

1. Crawler (ragnà): Scansion-a la Web për trové contnù neuv o modificà. 2. Ìndes: Archivi ch'a mapa paròle-ciav a document rilevant. 3. Algoritm ëd ranking: Valuta la rilevansa dij contnù (es. Google PageRank). 4. Antërfacia utent: Pàgina d'arserca andova j'utent a inserisso ëd query.

Tecnologie avansà:

AI e Machine Learning: Comprend ël contest dle paròle-ciav.
Semantic Search: Arconòss relassion antra concet (es. "Paris" come sit o nòm).
Local Search: Arzultà basà an sla posission geogràfica.

Usagi Pràtich

Arserca d'anformassion: Notissie, definission, tutorial.
E-commerce: Trové prodòt e confronté pressi.
Académich: Arserca ëd papé sientìfich e arferiment.
SEO: Otimisé sit për mej classificassion ant j'arzultà.

Avantagi e Svantagi

Avantagi:
- Acess a l'anformassion: Conossensa global a portà ëd man.
- Velocità: Arzultà an men d'un second.
- Gratis: Mai paghé për dovré ij servissi base.
Svantagi:
- Privatëssa: Racòlta ëd dat dj'utent për personalisassion.
- Filter Bubble: Arzultà basà su preferense passà, limitand la diversità.
- Desinformassion: Difìcil filtré contnù fàuss.

Evolussion Tecnològica

Ani 2000: Introdussion ëd la ricerca për figure e video.
2010: Integrassion dij snippet e knowlege graph (es. Google).
2020: Ricerca vocaj e assistent virtuaj (Google Assistant, Cortana).
Futur: Arserca preditiva basà an sl'AI e realtà aumentà.

Vardé ëdcò

SEO
Google

Arferiment

Battelle, J. (2005). *The Search: How Google and Its Rivals Rewrote the Rules of Business and Transformed Our Culture*. Portfolio.
W3C (2022). *Web Search Standards*. [Disponìbil an ligna](https://www.w3.org).

Ligam estern