Nagarjuna
Nagarjuna (sanscrit: नागार्जुन; tibetan: ཀླུ་སྒྲུབ་, klu sgrub; cinèis: 龍樹, Lóngshù) a l'é stàit un filòsof e monio budhista indian, considerà un dij pì grand pensator dël Mahayana e fondator dla scòla filosòfica Madhyamaka. Vivù probabilment antra ël II e ël III sécol d.C., a l'ha dàit n'apòrt fondamental a l'evolussion dël Budism, an particolar con la teorìa dlë Śūnyatā (vuidà).
Bìografia
[modìfica | modifiché la sorgiss]J'anformassion stòriche dzor soa vita a son limità e mës-cià con le legende. Second la tradission, Nagarjuna a sarìa nassù ant na famija bràhman ant ël sud ëd l'India, peui convertisse al Budism. A l'é associà a l'Università ëd Nalanda, sènter d'aprendiment buddhista. La tradission a conta ch'a l'avèissa vivù pì che 400 agn grassie a la conossensa dl'alchimìa, ma jë studios modern a penso ch'a sia stàit ativ ant ël regn ëd Satavahana.
Apòrt filosòfich
[modìfica | modifiché la sorgiss]Nagarjuna a l'ha svilupà la dotrin-a dlë Śūnyatā, ch'a sosten che tùit ij fenòmen (sanscrit: dharma) a sio sensa esistensa intrìnseca (svabhāva). Sòn a veul dì che gnente a esìst independentement dle condission e dle relassion. Soa euvra prinsipal, ël Mūlamadhyamakakārikā ("Strofe fondamentaj dël Méni Sentr"), a argomenta che la realtà a peul pa esse categorisà an manera assoluta, e che la vrità definitiva (paramārtha satya) a l'é dëstacà dai concet ordinari (saṃvṛti satya).
Ël Méni Sentr (Madhyamaka) a rifiuta tant l'eternism che ël nihilism, proponend n'aprossimassion antra ij doi estrem. Sòn a l'ha anfluensà nen mach ël Budism Mahayana, ma ëdcò jë svilup dlë Zen, dël Vajrayana tibetan e dle scòle filosòfiche indù coma l'Advaita Vedanta.
Euvre prinsipaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]Mūlamadhyamakakārikā: L'euvra pì amportanta, ch'a fonda ël Madhyamaka.
Śūnyatāsaptati: 70 strofe an slë Śūnyatā.
Vigrahavyāvartanī: Difèisa dle crìtiche a soa dotrin-a.
Ratnāvalī: Litra a 'n rè ch'a smon ij prinsipi budist.
Eredità
[modìfica | modifiché la sorgiss]Nagarjuna a l'é venerà coma un patriarca ant ël Budism Mahayana e Vajrayana. Soe ideje a son stàite comentà da autorità coma Candrakīrti, Tsongkhapa e dzora a tut ant ël Tibet. An Cin-a, soe euvre a l'han anspirà jë studi ëd scòle coma ël Sanlun.
Ant la cultura popolar, a l'é considerà ëdcò un maestro tàntrich e alchimista. Jë studios modern a lo arconòsso coma un precursor ëd la dialética e dla filosofìa dla relatività.
Critiche e Controversie
[modìfica | modifiché la sorgiss]Cheiche scòle budiste theravada a l'han contestà soa antërpretassion dij sutra originaj, ma ël Madhyamaka a resta un pilastr dël pensé budista global.
Conclusion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Nagarjuna a l'ha arvolussionà la comprension budista dla realtà, an anfluensand la filosofìa asiàtica për sécoj. Soa euvra a continua a esse studià tant ant ij sènter religios che ant j'università ossidentaj.