Nerv
Ij Nerv a son struture anatòmiche dël sistema nervos, formà da fass ëd fibre nervose (asson) e tessù ëd sostegn, ch'a l'han la funsion ëd trasmëtte ij signaj eletrochìmich antra ël servel, ël midol spinal e j'àutre part dël còrp. A son essensiaj për la sensibilità, ël moviment e la coordinassion dle fonsion vitaj. A fan part dël sistema nervos periférich (SNP) e a colego ij recetor sensoriaj e ij mùscoj a j'òrgan sentraj (servel e midol).
Anatomìa e Classificassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij nerv a peulo esse classificà an base a soa funsion e a soa locassion:
- Nerv sensoriaj: A pòrto informassion dai recetor (tàtil, dolor, temperadura) al sistema nervos sentral.
- Nerv motor: A trasmëtto j'órdin dal sistema nervos sentral ai mùscoj o a le giàndole.
- Nerv mës-cià: A conten-o sia fibre sensoriaj che motorie (es. nerv vagh).
Ij nerv a son ëdcò partagià an:
- Nerv crànich: 12 cobie ch'a parto dal servel (es. nerv òtich për la vista).
- Nerv spinaj: 31 cobie ch'a seurto dal midol spinal (es. nerv siàtich).
Morfologìa
[modìfica | modifiché la sorgiss]La strutura d'un nerv a comprend:
- Neuron: L'unità funsional, con n'asson (prolongament long ch'a trasmëtt ij signaj) e na guaina ëd mielin-a (isolant ch'a velocisa l'impuls).
- Tèssù ëd sostegn:
- Endonèuri: Tessù conetiv ch'a anvlopa minca asson.
- Perinèuri: A forma dë strà fascicolar ëd fibre.
- Epinèuri: La guaina esterna ch'a protegg tut ël nerv.
Ij nerv a peulo esse mielinisà (con guaina spessa) o pa mielinisà, a seconda dla velocità ëd transmission.
Funsion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ij nerv a gieugo un ròl ciav ant:
- Sensibilità: Trasmission d'anformassion dai sens (es. pel) al servel.
- Moviment: Ativassion dij mùscoj volontari e involontari.
- Regolassion autònoma: Control dle fonsion automàtiche (batiment dël cheur, digestion).
Ël process a l'é basà su j'ampuls nervos (signal elétrich) e ij neurotrasmetidor (sostanse chìmiche ant le sinapsi).
Amportansa për l'Òm
[modìfica | modifiché la sorgiss]Positiva:
- Permëtto la comunicassion antra tùit j'òrgan.
- Base për ij rifless e l'aprendiment.
- Utilisà ant la medzin-a për diagnòstica (es. test dij rifless).
Negativa:
- Neuropatìe: Dann ai nerv causà da diabete, feride o tossin-e.
- Maladìe demielinisante: Es. sclerosi multipla, andova la guaina ëd mielin-a as dëstruv.
- Dolor neuropàtich: Dolor crònich sensa cause fìsiche direte.
Esempi avosà
[modìfica | modifiché la sorgiss]Nerv siàtich: Ël nerv pì longh e largh dël còrp uman, ch'a va da la bassa schin-a al pé.
Nerv vagh: Nerv crànich ch'a contròla j'organ intern (cheur, polmon).
Nerv òtich: A trasmëtt j'anformassion visuaj da la rétina al servel.
Nerv radian: A consent ël moviment dij brass e dla man.
Ij nerv a son vitaj për l'adatament e la sopravivensa dj'organism. Sò studi a l'é fondamental ant la neurologìa, la riabilitassion e la comprension dle maladìe neurològiche.