Nicotin-a
La nicotin-a' a l'é na sostansa chìmica stimolanta e alcalòid natural present ant le feuje dël tabach (Nicotiana tabacum). Soa formola a l'é C₁₀H₁₄N₂, e a l'é responsàbil ëd la dipendensa da tabach. A l'é trovasse 'dcò an d'àutre piante dla famija dle Solanacee, coma tomàtiche e patate, ma an quantità mìnime.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël nòm "nicotin-a" a ven da Jean Nicot, ambassador fransèis dël sécol XVI ch'a l'ha portà ël tabach an Euròpa. La sostansa a l'é stàita isolà për la prima vira dël 1828 dai chìmich Wilhelm Heinrich Posselt e Karl Ludwig Reimann. Ant ël passà, a l'é stàita dovrà com insetissida prima che soa tossicità për l'òm a fussa arconossùa.
Proprietà chìmiche
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Fòrmola: C₁₀H₁₄N₂
- Aspet: Lìquid incolor ch'a dventa brun a contat con l'aria.
- Solubilità: As mës-cia con l'eva mach an forma ëd sàj (es. nicotin-a idroclòrid).
- Punt d'ebolission: 247 °C (as decompon).
Efet ansima al còrp
[modìfica | modifiché la sorgiss]La nicotin-a a agiss anligand-se ai recetor nicotìnich ëd l'acetilcolin-a ant ël servel, stimoland la liberassion ëd dopamin-a (responsàbil dël sentiment ëd piasì). Sòn a men-a a:
- Aument ëd pression e bàtit dël cheur.
- Ridussion dl'apetit.
- Sensassion ëd vijà.
La dipendensa a nass përchè ël còrp as abìtua a livej àut ëd dopamin-a, cissand ël bisogn ëd pi fumé.
Usagi
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Prodòt dël tabach: Sigarëtte, tabach da fiuté, sigar, e pover.
- Terapìa sostitutiva: Ceròte, tabeuròt, e àutri prodòt për pianté lì 'd fumé.
- Lìquid për sigarëtte eletròniche: Combinà con aromà e glicerìn-a.
Salute e arzigh
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Tossicità: Dode elevà (50-60 mg për n'adult) a peul esse letal.
- Maladìe cardiovascolar: Aumenta l'arzigh d'infart e ëd pression àuta.
- Dipendensa: Classificà da l'OMS com na droga psicoativa.
Da noté che la nicotin-a ëd për sòlit a l'é pa ël component pì dësgrassià dël tabach (es. catram e monòssid ëd carbòni a son pes), ma a l'é cola ch'a ten ij fumator ancadenà.
Regolamentassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]An Italia, la vendita ëd prodòt ëd tabach a l'é vietà ai minoren ëd 18 agn.
L'UE a l'ha limità la quantità ëd nicotin-a ant le pover a 20 mg/g.
Le terapìe sostitutive a peulo esse pijà sensa riseta, ma con avìs médich.
Curiosità
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le avije a son motobin sensìbij a la nicotin-a: chèich produtor ëd tabach a la deuvro për protege le piante.
Dë studi a sugerisso che la nicotin-a a peul amelioré la memòria a curt termo, ma j'arzigh a sùpero ij benefìssi.
Ant ël cine, la nicotin-a a l'é stàita protagonista ant ël film Thank You for Smoking (2005), sàtira dzora a l'andustria dël tabach.
Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Organissassion Mondial ëd la Sanità (OMS), Rapòrt sul Tabach (2023).
- S. Benowitz, Farmacologìa dla Nicotin-a, J. Med. Chìm. (2010).