Pian inclinà

Ël pian inclinà a l'é un-a dle màchine sempie pì dovrà, costituì da na surfassa pian-a anclinà ch'a përmet ëd aussé o ëd movimenté n'oget con men fòrsa che cissé su diretament. A l'é fondamental ant la mecànica e a l'ha aplicassion ant l'edilissia, l'agricoltura e la vita quotidian-a.

Stòria

L'usagi dël pian inclinà a armonta a le siviltà antiche, com j'Egissi ch'a lo dovravo për costrùe le piràmid, gropand pere con ëd ràmpe ëd tèra o ëd mon. Archimede (287-212 a.C.) a l'ha studià sò prinsipi, an dimostrand che la fòrsa necessaria për aussé n'oget a l'é proporsional a la relassion antra l'autëssa e la longhëssa dël pian. Ant ël Piemont, ij Roman a l'han dovrà pian inclinà për costruì stra ant le valade alpine, e ant ël Medi Ev, a j'ero utilisà për tiré su material ant le costrussion dle cese e dle tor.

Tipo ëd pian inclinà

Rampa: Surfassa anclinà për movimenté càrich con carëëe o biciclëtte.
Scalinà: Serie ëd pian inclinà curt (jë scalin) për monté a livel diferent.
Cun-i: Combinassion ëd doi pian inclinà gionzù, dovrà për divide o ten-e ferm n'oget (es. cotel).
Stra montan-a: Stra ch'a gira an sël versant ëd na montagna për riduve la pëndensa.

Operassion

Ël pian inclinà a riduv la fòrsa necessaria për aussé n'oget an aumentand ël percors ch'a dev fé l'oget. La relassion a l'é dàita dal vantagi mecànich:

$VM={\frac {\text{longhëssa dël pian}}{\text{autëssa}}}$

Për esempi, un pian ëd 10m për aussé n'oget ëd 2m d'autëssa a dà un VM ëd 5, visadì la fòrsa a l'é 1/5 ëd cola necessaria për aussé l'oget diretament. L'atrit antra l'oget e ël pian a peul ridùe sto efet.

Aplicassion

Edilissia: Rampe për carié material ant ij cantié.
Traspòrt: Stra montan-e ant le valade piemontèise (es. stra dël Col dël Lys).
Agricoltura: Terassament ant le vigne për preven-e l'erosion.
Acessibilità: Rampe për carëtte a roe o biciclëtte.

Vardé ëdcò