Povertà
La povertà a l'é na condission ëd privassion material e sossial andova che na përson-a o na comunità a l'ha nen acess a j'element essensiaj për na vita dignitosa, coma 'l mangé, l'eva, la salute, l'educassion, o na ca sicura. A peul esse definìa tanme povertà assoluta (mancansa ëd necessari mìnim për sopravive) o povertà relativa (disuguajansa rispet a la media d'un pais). La lòta contra la povertà a l'é un dij Obietiv ëd Svilup Sostenìbil (OSS) ëd l'ONU.
Stòria dla Povertà
[modìfica | modifiché la sorgiss]La povertà a l'é sempe stàita present ant la stòria uman-a. Ant le società pre-andustriaj, la mancansa ëd tecnologìe e 'd sistema ëd sostegn a rendìa la vita motobin dura për la pì part ëd la popolassion. Con la Rivolussion Andustrial (sécol XVIII-XIX), la produssion ëd richëssa a l'é aumentà, ma la povertà a l'é dventà pì visìbil a causa dl'urbanisassion e dle condission ëd travaj miseràbij ant le fàbriche.
Ant ël sécol XX, l'antrodussion dlë stat ëd binesse an Euròpa e le polìtiche d'assistensa a l'han ridovù la povertà ant ij pais rich, ma ant ij pais an via dë svilup, la situassion a l'é restà crítica. Ancheuj, malgré dij progress, anviron 700 milion ëd përson-e a vivò sota la linia ëd povertà assoluta (scond la Banca Mondial).
Sòrt ëd Povertà
[modìfica | modifiché la sorgiss]Assoluta: Mancansa d'acess a bin ëd base (men ëd $2,15 al di, scond l'ONU).
Relativa: Condission ëd chi a viv ant un pais rich ma a l'ha 'n rédit inferior a la metà dla media nassional.
Infantil: Efet dla povertà ansima a le masnà, con arzigh ëd malnutrission o mancansa d'istrussion.
Multidimensional: Combinassion ëd mancansa 'd servissi, drit, e possibilità (es. acess a l'energìa o a l'anformassion).
Cause dla Povertà
[modìfica | modifiché la sorgiss]Struturaj: Disuguajansa ant la distribuission ëd richëssa, globalisassion iniqua.
Sossiaj: Discriminassion ëd géner, rassa, o class.
Econòmiche: Disocupassion, salari bass, débit ester.
Ambientaj: Desertificassion, cambiament climàtich, disaster naturaj.
Polìtich: Corussion, guère, gestion pa responsabil ëd risorse.
Efet dla Povertà
[modìfica | modifiché la sorgiss]Salute: Maladìe prevenìbij, mortalità infantil àuta.
Educassion: Abandon scòlastich, analfabetism.
Sossietà: Aument ëd crìmin, sfrutament ëd minor, migrassion forsà.
Economìa: Pèrdita ëd potensial uman, fren a la chërsita econòmica.
Lòta contra la Povertà
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le strategie për riduve la povertà a comprendo:
- Polìtiche econòmiche: Salari mìnim, impòste progressive, sostegn a le PME.
- Investiment ant l'educassion e la sanità: Scòle pùbliche, vacinassion gratuita.
- Protession sossial: Sussidi për famije vulneràbij, pension ëd veciaja.
- Cooperassion antërnassional: Cancelassion dël débit, agiut alimentar.
- Svilup sostenìbil: Agricoltura resilient, energìe rinovàbij.
Organisassion com l'ONU, la Banca Mondial, e le ONG (es. Oxfam, Save the Children) a travajo për coordinesse ant ës sfòrs.
Povertà an Piemont
[modìfica | modifiché la sorgiss]An Piemont, la povertà a l'é present dzortut ant le zòne urban-e degradà e ant le campagne isolà. Scond j'ùltim dat Istat, anviron l'8% ëd la popolassion a viv an condission ëd povertà relativa. Le polìtiche locaj a comprendo bonìfiche d'edifissi, mense për ij pòver, e sostegn a l'ocupassion giovanil.
Sfide Moderne
[modìfica | modifiché la sorgiss]Crisi econòmiche globaj: Anflassion, guère com cola an Ucrain-a.
Migrassion forsà: Rifugià ch'a scapo da la povertà o la violensa.
Digital divide: Chi ch'a peul nen acede a l'anformassion a resta andaré.
Conclusion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La povertà a l'é na sfida complessa ch'a deuv esse afrontà con un métod integrà, an colegand polìtiche econòmiche, giustissia sossial, e rispet për l'ambient. L'obietiv a l'é nen mach ëd survive, ma ëd deje a tuti la possibilità 'd realisesse coma përson-e e sitadin.