Produssion d'energìa elétrica

Produssion d'energìa elétrica a l'é ël process ëd convertì d'àutre forme d'energìa (coma chìmica, mecànica o térmica) an eletricità, për mojen ëd vàire técniche e tecnologìe. Sta produssion a l'é essensial për ël funsionament ëd la società moderna, alimentand ca, fàbriche, servissi e sistema ëd comunicassion.

Stòria

La prima forma ëd produssion d'eletricità a l'é stàita realisà dël 1800 con la Pila ëd Volta, n'invension ëd Alessandro Volta. Ant ël 1831, Michael Faraday a l'ha dësvlupà ël prim generator eletromagnétich, base për j'angign modern. Ant ël 1882, Thomas Edison a l'ha duvertà la prima central elétrica a carbon a New York, antramentre che Nikola Tesla a l'ha anventà ël sistema ëd corent alternà, fondamental për la trasmission a longa distansa. Ant ël sécol XX, a son ësvilupasse le central idroelétriche, nuclear e, pì tard, cole solar e eòliche.

Métod prinsipaj ëd produssion

Combustìbij fossij

Le central a carbon, petròli, o gas natural a bruso sti combustìbij për fé seurte vapor ch'a fa giré na turbin-a colegà a un generator. A contribuisso ancora a na gran part ëd l'eletricità mondial, ma a lìbero CO₂ e sostanse inquinante.

Energìa nuclear

Le central nuclear a deuvro la fission d'àtom d'urani-235 për scaudé eva e generé vapor. A produvo energìa sensa emission ëd CO₂, ma a genero scòrie radioative e a son associà a arzigh d'acident.

Idroeletricità

L'eva ch'a casca o a fluiss a fa giré dle turbin-e colegà a generator. Metod renovàbil e àut eficent, ma a peul alteré j'ecosistema fluviaj.

Energìa eòlica

Ël vent a fa giré le pale ëd turbin-e eòliche, convertì l'energìa cinética an eletricità. Tecnologìa ch'a chërs rapidament, ma dipendenta dal vent.

Energìa solar

Ij panèj solar fotovoltàich a convertisso la lus dël sol an eletricità. Sistem ëspantià për ca e edifissi, ma con produssion intermitenta.

Geotèrmica

A deuvra ël calor soterani për generé vapor e fé giré turbin-e. Limità a zòne vulcàniche o tetonicament ative.

Biomassa e biogas

Combustìbij orgànich (bòsch, scart agrícol) a son brusà për prodùe calor o eletricità. Considerà neutraj an CO₂ s'a son gestì sostenìbilment.

Trasmission e distribussion

L'eletricità generà a l'é trasmëttùa travers a na rej elétrica, con d'àute tension për ridùe le pèrdite. Stassion ëd trasformassion a abasso la tension prima ëd distribuila a ca e andustrie.

Sfide

Ambientaj: Emission ëd gas ëd sèra (fòssij), auterassion ëd j'ecosistema (idroelétrich), gestion dle scòrie (nuclear).
Intermitensa: Solar e eòliche a dipendo da condission naturaj variàbij.
Còst: Investiment inissiaj àut për tecnologìe renovàbij.
Efissiensa: Pérdite an trasmission e conversion.

Futur

Le tendense a ancludo:

Energìe renovàbij: Espansion dël solar, eòlich, e idrògen verd.
Memorisassion d'energìa: Baterìe avansà për gestion dj'intermission.
Smart grid: Rej inteligente ch'a bilanso domanda e oferta an temp real.
Fusion nuclear: Proget com ITER për energìa sicura e infinìa.

Produssion an Piemont

Ël Piemont a produv eletricità principalment con:

Idroeletricità: Impiant ant le Alp (es. Entracque, Malciaussia).
Solar: Instalassion residensiaj e parch solar ant le zòne pian-e.
Biomassa: Central ch'a deuvro scart agricol o boschiv.

La region a l'ha na chersùa costanta ant le renovàbij, con l'obietiv ëd ridùe ij combustìbij fòssij.

Vardé ëdcò

Colegament estern

Terna - Gestor dla rej eletrica italian-a.
Agensia Antërnassional për l'Energìa Renovàbil (IRENA)