Rèj (utiss)
Na rèj a l'é n'utiss fabricà con fil antërsà o gropà a formé na maja, dovrà për ciapé, ten-e dë 'dnans, o protege. A peul esse fàita ëd fibra natural (càuna, coton) o sintética (nylon, polietilen), e a l'ha aplicassion ant la pësca, l'agricoltura, lë spòrt, e la sicurëssa.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le prime rèj a armonto a la preistòria: ij rest pì antich (an Finlandia) a son ëd 8.000 a.C. apopré. J'Egissi e ij Fenissi a dovravo rèj ëd lin për la pësca, mentre ij Roman a l'han dësvlupà rèj për ciapé osej o për usagi militar. Ant ël Medi Ev, le rèj a j'ero essensiaj ant l'agricoltura për protege le coltivassion da j'osej. L'introdussion dle fibre sintétiche ant ël sécol XX a l'ha revolussionà soa durà e resistensa.
Tipo ëd rèj
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Rèj da pësca: Con maje ëd dimension variàbil për ciapé diferent specie ëd pess.
- Rèj da oselé: Montà an s'ij fruté për protege la fruta da j'osej.
- Rèj ëd sicurëssa: Dovrà ant ij cantié o ant le manifestassion për evité cheidun a dròca.
- Rèj sportive: Për divide ij camp da tennis, bala a vòl, o fótbal.
- Rèj antinsèt: Maja fin-a për ten-e lontan moschin e zanzarin da le fnestre.
- Rèj militar: Dovrà për le baricade o për bloché ij passagi.
Fabricassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]La rèj as crea an intërsand dij fil an manera regolar për formé dle maje quadrà o romboidaj. La dimension dle maje a dipend da l'usagi: fin-e për j'insèt, pì grande për le rèj da balon. Le rèj moderne a son fabricà con màchine ch'a gropo automaticament ij fij, ma ancor ancheuj a esisto artisan ch'a fan rèj a man, dzortut ant le comunità ëd pëscador.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Pësca: Ciapé pess ëd surfassa o ëd fond ant ij mar, lagh, e fium.
- Agricoltura: Protege le piante da j'osèj, j'insèt, o la tempesta.
- Edilissia: Sicurëssa për ij travajeur ant ij cantié àut.
- Spòrt: Part essensial ëd gieugh com ël tennis, la bala a vòl, e l'hockey.
- Guèra: Blocagi ëd stra o protession ëd base militar.
Rèj ant la cultura piemontèisa
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant ël Piemont, le rèj a l'han un ròl tradissional ant la pësca d'àiga dossa. Ant ël Lagh Magior e ant ij fium come ël Pò, ij pëscador a dovravo (e a deuvro ancor) rèj ëd cauna për ciapé le sàmole o ij lus. Ant le campagne, le "rèj da oselé" a j'ero dovrà për protege le vigne e ij pomé dle Langhe.