Read-only memory

La Read-Only Memory (abrevià ROM) a l'é un tipo ëd memòria nen volàtil dovrà ant ij computer e dispositiv eletrònich për memorisé dat ch'as peulo nen modifichesse sota condission normaj. A l'é progetà për conserve anformassion essensiaj, coma ël firmware o j'istrussion ëd partensa d'un sistema, sensa damanca d'alimentassion elétrica. La ROM a l'é fondamental për fé parte na màchina e garantì ël fonsionament ëd base.

Còsa a l'é la Read-Only Memory

La ROM a memorisa dat an manera permanent o semi-permanent, a l'opòst ëd la RAM (memòria d'acess aleatòri), ch'a perd ij dat sensa energìa. Soe caraterìstiche prinsipaj a son:

Nen volàtil: Manten ij dat fin-a sensa corent.
Produvùa con dat fiss: Scrivùa durant la fabricassion (es. Mask ROM) o programàbil na vira (es. PROM).
Acess ëd letura somà: Ij dat a peulo pa esse modificà dinamicament da l'utent.

Tipo comun ëd ROM a comprendo:

Mask ROM: Dat gravà durant la produssion.
PROM (Programmable ROM): Scrivùa con n'aparà special.
EPROM (Erasable PROM): Scancelà con lus UV e riscrivùa.
EEPROM (Electrically Erasable PROM): Scancelà e riscrivùa eletrònicament.
Flash memory: Variant moderna ëd EEPROM, dovrà ant le USB e schede SD.

Stòria

La ROM a l'ha soe orìgin ant j'agn '40-'50, quand che ij prim computer a dovravo memòrie fissà për memorisé programa ëd base.

1956: Anventà la PROM, ch'a përmet ëd programé la memòria apress la produssion.
1971: Dov Frohman a l'ha creà l'EPROM, ch'as peul scancelé con lus ultraviolëtta.
1983: Svilup ëd l'EEPROM, ch'a përmet ëd modifiché dat sensa gavé ël component dal circuit.
Anj '80: La Flash memory a l'é stàita anventà da Toshiba, rivolussionand l'archiviassion ëd dat.

Tècniche e Process

Mask ROM: Ij dat a son fissà durant la fabbricassion dël chip, con në stamp ëd mascra.
Programassion ëd PROM: A deuvra n'aparà ch'a brusa fusìbij intern për memorisé ij dat.
Scancelassion d'EPROM: Esposission a lus UV për torné a zero tute le sele.
EEPROM e Flash: Aplicassion ëd voltagi elevà për modifiché ij dat sensa gavé ël component.

Le técniche moderne a consento na memorisassion pì flessìbil, con possibilità ëd agiorné ël firmware (es. BIOS ëd na scheda mare).

Aplicassion

Firmware: Istrussion ëd partensa për computer, smartphone, e dispositiv IoT.
Console ëd videogieugh: Memorisé gieugh e sistema operativ (es. cartridge Nintendo).
Sistema embedded: Contròl ëd màchine industriaj.
Memòria ëd sistema: Tàule ëd conversion o dat ëd configurassion fissà.

Sfide e Prospetive

Le limitassion tradissionaj ëd la ROM a son:

Flessibilità limità: Difìcil da agiorné (es. Mask ROM).
Velocità ëd letura pì bassa: Confrontà a la RAM dinàmica.

Ant ël futur:

Memòria nen volatil: Tecnologìe com MRAM e ReRAM a peulo ëvnì alternative.
Integrassion con l'AI: Firmware autònom ch'as agiorna an base a le necessità.

Vardé ëdcò