Santa Àgata (AL)
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
Santa Àgata (Sant'Agata Fossili an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 425 abitant [1], ant la provinsa ëd Lissandria. As treuva an sle colin-e an sla drita dla Scrivia, ant la region dij Còj Tortonèis ch'a fan part dël pre-Apenin lìgur-piemontèis. Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]Le prime sorgiss ch'a testimònio l'esistensa dël borgh ëd Santa Àgata a armonto a l'Età 'd Mes. Na cita caplëtta dedià a la santa as treuva dagià cità ant ij document àut medievaj dl'Abassìa 'd San Colomban ëd Beubi, combin ch'a-i sìo dij dubi ch'as trateissa pròpi dla gesia dl'abità atual, ch'a l'é anvece documentà ëd sicur dal sécol ch'a fa XIII. La frassion ëd Podian a resta për pì che sent d'agn la capital aministrativa dël Vëscovà Tortonèis, l'ansem dij possediment goernà dal vësco-cont ëd Torton-a, prima 'd passé peui a Carzòu Magior dël sécol ch'a fa XV. Contut ch'a fussa sogetà al Ducà 'd Milan e peuj a jë Spagneuj, ël Vëscovà a manten soa autonomìa aministrativa. Dël 1713, an séguit al Tratà d'Utrecht, Santa Àgata e 'l Tortonèis a passo a l'Imper Austrìach. Dël 1735 Torton-a e ij sò anviron a passo sota la Cà 'd Savòja ëd Carl Emanuel III ant ël Regn ëd Sardëgna. A ven creà la Contà 'd Torton-a antestà al re, ma 'l Vëscovà a ven ancora anfeodà al vësco 'd Torton-a. A l'é mach dël 1786 ch'ël vësco Carl Morissi Peyret a ced ël Vëscovà al re, an cambi d'ën neuv tìtol prinsipesch. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, Santa Àgata a torna al Regn ëd Sardëgna, ant la Divison (peui Provinsa) ëd Lissandria, ant la Provinsa (peui Sircondari) ëd Torton-a e ant ël Mandament ëd Vila Vèrnia. Dël 1871 ël nòm offisial italian a pija l'apelativ ëd Fòssij për via dj'artrovament frequent ëd fòssij ant le tere dël pais. Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël sìndich a l'é Diego Camatti (dal 06/06/2016). Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]Arferiment[modìfica | modifiché la sorgiss]
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
