Saradura
La saradura a l'é un dispositiv mecànich o eletrònich dovrà për protege pòrte, cassiëtte, o àutri contnidor, përmetend l'intrada mach a përson-e autorisà con na ciav, un còdes, o un biomarker. A l'é un element essensial ëd sicurëssa ant la vita quotidian-a, l'edilissia, e l'andustria.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le prime saradure a armonto a l'antichità: j'Egissi a dovravo saradure ëd bòsch con ciav ëd fer antich (2000 a.C.). IJ Roman a l'han anventà la saradura a përnëtte (cilìndrich), ancó dovrà ancheuj. Durant ël Medi Ev, j'artisan piemontèis a l'han creà saradure complicà për le gesie e ij castej. La Rivolussion Andustrial a l'ha standardisà la produssion, e ant ël sécol XX a son ëspontà le saradure eletròniche e combinà.
Tipo ëd saradure
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Saradura a cilìndr: Ciav dentà ch'a fa giré ël cilìnder për dësbloché.
- Saradura a combinassion: Còdes numérich o alfabétich (es. cassafòrt).
- Saradura biométrica: Deuvra impronte digital, riconossiment dël visage, o scan ëd l'ìris.
- Saradura eletrònica: Ciav RFID, ciavëtta USB, o contròl da smartphone.
- Saradura mecànica multipla: Pì che un përtus ëd ciav për sicurëssa elevà.
Operassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- La ciav a l'é anserìa ant ël cilìnder o ël còdes a l'é marcà.
- J'astin ëntërn (përnëtte) a son alinià për përmëtte la rotassion.
- La crca ëd saradura as retira, dësblocand ël seragi.
- Ant le version eletròniche, un signal a l'é mandà a l'ator për deurbe.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Abitassion: Protege ca e ufissi.
- Automòbij: Saradure dle pòrte e del còfan.
- Cassafòrt: Tua 'd valor e document.
- Andustria: Lìmité l'acess a màchine pericolose.
- Armari e cassiëtte: Sicurëssa përsonal.
Saradure ant la cultura piemontèisa
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant le campagne, le "saradure a tre ciav" a protegìo le cassiëtte dël gran, e a esistìo saradure speciaj për le gesie, com cola dla Sacra ëd San Michel, ch'a deuvra në schema a stèila.