Scaparon (frassion d'Alba)
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Scaparon a l’é na frassion dla comun-a d’Alba, an provincia ëd Coni. Ansema a le frassion Bijin e Mussòt, la borgà djë Scaparon a fà part ëd col teritòri dla comun-a d’Alba ch’as treuva a la riva mancin-a orografica dël fium Tani. Cost teritòri dë dlà dël fium a fà part dl'area geogràfica dita Roé. La borgà djë Scaparon a podrìa esse definìa "ël pogieul d’Alba", për via ëd soa splendida vista an sla val ëd Tani e an particolar an sla sità d’Alba e an sle Langhe, che as treuvo dëdnans a jë Scaparon come un quàder d'autor. Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]Esse dë dlà dël fium a l’ha comportà na stòria diferenta për costa borgà, storicament "pëssià" tra ij possediment dla famija Roé o Rotari, ël vësco d'Alba e la sità d'Alba. A smija che ël prim insediament conossù a fussa l'Abassìa ëd Santa Maria de' Ulmis (cola che adess a l’é la Cassin-a dj’Orm) che a armonta al sécol ch’a fà XII. As tratava d’un prioirà ëd monie cistercense dipendent da la Diòcesi d’Ast. Ël prioirà a l’é stàit sarà a la fin dël 1400, e ël convent unì a la Diòcesi d’Alba. Ant ij document trovà ëd recent, e ëd proprietà dla stòrica famija Scaparon, as fà un ciàir arferiment al "féud ëd Santa Maria" come arconossiment dij possediment ëd cola famija. A l’é stàita costa famija Scaparon dal 1400 an avanti a ocupesse dla gestion "social" dla frassion, anté che a l’é costruisse la cesa parochial e la scòla elementar. Vita social[modìfica | modifiché la sorgiss]La Paròchia ëd San Ròch djë Scaparon a l’é fàita ëd 200 anime. La cesa parochial, fonsionanta e restaurà da pòch, a l’é dotà ëd në splendid òrgo a cane, e a costituiss – ansema al Cìrcol Acli – ël sénter d’agregassion principal dj’abitant. La festa patronal as celebra ël di ëd San Ròch, sant patron, e as slonga për tuta la sman-a ëd Feragost. Atività[modìfica | modifiché la sorgiss]Oltre a le gròsse coltivassion ëd fruta e d'uva, an particolar la Barbera d'Alba, la particolarità econòmica dla frassion a l’é stàita, fin-a a j’agn '60, la produssion dël giss, o mej dël giass com ch’as ciama da coste bande. Tirà fòra da le famose gave ch’as treuvo ant la zòna ciamà Val dij Majan, mist ëd giss, caussin-a e impurità, ch'a servìa come legant, quand che ël ciman as dovrava ancor nen an Piemont, ël giass a vnisìa cheuit an forn a bòsch, macinà e peui vendù an sach. Giontandje d’eva e fasendlo colé andrinta a dij stamp fàit apòsta e scolpì ant ël bòsch, as otenìo dle vòlte motobin bele për le ca. An tante ca dla zòna as vëddo ancora coste splendide vòlte. Lë spopolament dle campagne a l’ha riduvù a na desen-a j’asiende agrìcole an sël teritòri, dont serte giovo e bin struturà për la coltivassion dla fruta e dla vi. Na sola cròta da vinaté present an sël teritòri a fà da agriturism e da òsto. Dj’àutre atività artisanaj, come la lavorassion dla ninsòla dita tonda gentila dle Langhe e ël ciman artìstich, a costituisso ël microtessù econòmich an sël qual a dzorviv costa cita frassion. Come rivé a la frassion[modìfica | modifiché la sorgiss]Per rivé a la borgà dij Scaparon a venta seurte da la sità d’Alba e seguité për Bra an sla Stra Statal 231, traversé ël fium Tani e giré an sla snistra a la prima rotonda. |
