Scultura
La Scultura a l'é l'art ëd creé forme tridimensionaj, an scopland, modeland, o costruend material com pera, metal, bòsch, o to. A l'é un-a dle forme artìstiche pì antiche e a serv për esprime ideje religiose, polìtiche, o estétiche.
Stòria dla Scultura
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Antichità
Le prime sculture a armonto a la Preistòria (es. le "Vénus paleolìtiche"). Ant l'Egit, le sculture monumentaj (es. sfinge e faraon) a smonìo ël podèj divin. Ant la Grecia antica, la scultura a rapresentava la blëssa uman-a idealisà (es. ël Discobol).
- Medev e Rinassiment
Ant ël Medev, la scultura a l'era religiosa (decorassion ëd cese e cros). Durant ël Rinassiment, artista com Michelangelo a dà vita a caplavor com ël David. An Piemont, le sculture gòtiche dle catedraj ëd Turin e d'Ast a son esempi amportant.
- Sécoj XVIII-XX
Ant l'Eutsent, la scultura neoclàssica (es. Canova) a dòmin-a. Ant ël Neuvsent, ij moviment modernista (Cubism, Astratism) a cambio le forme. Scultor piemontèis com Umberto Mastroianni (Turin) a contribuisso a l'avanguardia.
Sòrt ëd Scultura
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Scultura an pera: Monument antich e medievaj (es. le colòne ëd la Cesa ëd San Michel).
- Bronz: Usà për statue pùbliche (es. ël Caval ëd Bronz ëd Turin).
- Scultura an bòsch: Popolar ant le cese alpin-e piemontèise.
- Scultura moderna: Astrata o an metal, com le euvre ëd Arnaldo Pomodoro (nassù an Romagna ma ativ an Piemont).
- Instalassion: Euvre tridimensionaj ant ël paisage (es. ël Parco d'Art Viventa ëd Turin).
Técniche e Strument
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Intaj (carving): travajé ël material con ësgiav, martel, o scopel.
- Modelé: Formé la to o la sira.
- Fusion: Creé stamp an metal con la técnica dël "lost-wax".
- Técniche moderne: Stampa 3D e l'usagi ëd material reciclà.
Ròl ant la Coltura
[modìfica | modifiché la sorgiss]La scultura a l'ha marcà:
- Religion: Statue sacrà ant le catedraj (es. ël Sant Sepolcr ëd Varal).
- Polìtica: Monument a j'eroj nassional (es. ël Monument a Vitòrio Emanuel II ëd Milan).
- Art pùblica: Sculture urbane com le "Tor dël Temp" ëd Mario Merz a Turin.
Desfide Contemporanie
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Conservassion: Dannegiament da smòg o vandalism (es. problema ant ij monument turinèis).
- Còst: Ël travaj an bronz o marm a l'é car.
- Sostenibilità: L'usagi ëd material nen inquinant.