Slòira
La Slòira a l'é n'utiss agrìcol dovrà për volté e preparé la tèra prima ëd jë smens. A l'é un-a dle inovassion pi amportante ant la stòria dl'agricoltura, përmëttend ëd melioré la produtività dij camp e la qualità dël teren. Soa aplicassion a l'é fondamental ant le coltivassion tradissionaj e moderne.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]L'orìgin dla slòira a armonta a le prime società agrìcole. Ant la Mesopotamia (3000 a.C.), a l'é stàita dovrà na slòira sempia ëd bòsch tirà da beu. J'Egissi a l'han anrichì la técnica con slòire pi pesante për ij teren ëd lim dël Nil. IJ Roman a l'han anventà la carruca, na slòira con ëd roe e fer për penetré la tèra pi ancreus. Ant ël Medioev, l'antrodussion dël ponton ëd fer a l'ha arduvù lë sforz dij contadin. Con la Rivolussion Industrial, le slòire a son dventà ëd metal e a l'han ancaminà a esse tirà da trator, trasformand l'agricoltura an n'atività mecanisà.
Component prinsipaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]Bure (o Còrp): Strutura prinsipal an metal o bòsch ch'a sosten j'àutri part.
Fer (lama): Part tajent ch'a deurb la tèra.
Stiva (manigh): Andova ël contadin a ten e a contròla la slòira.
Roa (ant le slòire moderne): Për stabilisé la profondità dël travaj.
Versor: Component curv ch'a gava la tèra voltà.
Sòrt ëd slòire
[modìfica | modifiché la sorgiss]Slòira tradissional ëd bòsch: Dovrà ant l'antichità, tirà da beu o cavaj.
Slòira ëd fer: Pì resistenta, con fer angolà për un travaj precis.
Slòira a disch: Con ëd roe metàliche për teren dur o pien ëd rèis.
Slòira arversìbil: Përmëtt ëd volté la tèra a drita o a mancin-a, ideal për camp an pendensa.
Slòira motorisà: Atacà a un trator, con sistema idràulich për regolé la profondità.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Preparassion dël teren: Creé un substràt mòl për le sëmne.
Contròl dle malerbe: Anteré le erba spontanie për riduve j'aversari.
Amendament ëd la tèra: Mës-cé letam o fertilisant ant ël teren.
Creassion ëd sorgh: ùtij për l'irigassion o la colturassion a file.
Importansa ant l'agricoltura
[modìfica | modifiché la sorgiss]Aument ëd la produtività: La tèra voltà a l'é pi ossigenà e pronta për le sëmne.
Mijorament dla strutura dël teren: évita la compatassion e a përmëtt a l'eva ëd penetré.
Redussion dël travaj manual: Con la mecanisassion, ël process a l'é pì lest e men fadigos.
Sìmbol cultural: La slòira a l'é stàita arpresentà ant l'art e la literatura come n'element ëd vita rural.