Suissidi

Ël suissidi (dal latin sui caedere, "massé un midem") a l'é l'at ëd butesse fin a la vita ëd manera volontaria. A l'é un fenòmen compless ch'a comprend fator psicològich, sossiaj, culturaj e ambientaj. Second l'Organisassion Mondial ëd la Sanità (OMS), minca ann a-i son dzor ai 700.000 mòrt për suissidi an tut ël mond, con conseguense greve për le famije e la comunità.

Cause

Le cause dël suissidi a son soens multifatoriaj. Tra ij fator pi comun:

Maladìe mentaj: Depression, disturb d'ansietà, schisofrenìa.
Stress crònich: Problema finansiari, conflit familiar, isolament sossial.
Maladìe fìsiche greve: Càncher, dolor crònich.
Esperiense traumàtiche: Violensa, abus, pèrdita 'd na përson-a cara.

Fator scatenant

Stòria familiar ëd suissidi.
Abus ëd sostanse (àlcol, dròga).
Facila disponibilità a mojen letaj (arm, medsin-e).
Mancansa 'd possibilità 'd ciamé agiut.

Prevension

La prevension a peul anclude:

Assistensa psicològica: Psicoterapìa, consulense.
Medicassion: Antidepressiv sota contròl médich.
Educassion: Campagne për deje conòssensa a la gent.
Lege: Restrission a j'arme o a j'antërtniment perìcolos.

Organisassion com ël Telefono Amico an Italia a dan agiut anonim.

Statìstiche

An Piemont, j'ùltim dat (2022) a mostro na media ëd 8-10 suissidi për 100.000 abitant, un dij tass pi bass d'Europa. J'òm a son pi colpì che le fomne, dzortut ant j'àutre età.

Aspet culturaj

Ël suissidi a l'é stàit vëddù diversament ant la stòria: da gest d'onor (ant le colture samurai) a pecà ant le religion abramàtiche. An Piemont, la discussion a l'é sempe stàita delicà, con atension a la privassìa dla famija.

Agiut e sostegn

Chi a l'ha pensà al suissidi a peul ciamé agiut a:

Teléfono Amico Italia: 199 284 284 (gratis, 24/7).
Servissi Sanitari Regional: Numer verd 800 192 944.
Pront Socors psicològich: Present ant j'ospidaj piemontèis.

Vos corelà

Arferiment

Organisassion Mondial ëd la Sanità (OMS) - "Suicide worldwide in 2019".
Istat (2023) - "Rapòrt su le mòrt volontarie an Italia".
Region Piemont - "Pian regional për la prevenzion dël suissidi".