Tajòla

La Tajòla (o Pulìa) a l'é na màchina sempia dovrà për cambié la diression ëd na fòrsa o për amplifiché lë sforz aplicà për movimenté un càrich. A l'é costituìa da na roa giràbil an sl'ass, con na guida andova a passa na còrda, na caden-a, o na binda. Le tajòle a son essensiaj ant l'ambit mecànich e idràulich.

Stòria

L'usage dle tajòle a armonta a j'antiche civilisassion. J'Egissi e ij Grech a l'han dovrà sistema ëd tajòle për piassé d'oget pesant ant le costrussion. Archimede (287-212 a.C.) a l'ha studià soe proprietà e a l'ha anventà combinassion ëd tajòle (blòch e tirant) për riduve lë sforz. Durant ël Medioev, le tajòle a son ëstàite dovrà ant ij pòrt për carié le nav, e con la Rivolussion Industrial, a son dventà component ëd machinari compless com le gru e j'elevator.

Component prinsipaj

Roa: Part giràbil con na guida për ten-e la còrda.

Ass: Strutura ch'a ten la roa an posission.

Còrda/Caden-a: Element flessìbil ch'a trasmëtt lë sforz.

Càrich (R): L'oget o la fòrsa da movimenté.

Sfòrz (F): La fòrsa aplicà për fé giré la tajòla.

Sòrt ëd tajòle

A esist-o tre tipo prinsipaj:

Tajòla fissà: La roa a l'é fissà a na strutura. A cambia la diression dël càrich sensà riduve lë sforz.

• Esempi: Sistema për aussé na bandiera, tende.

Tajòla mòbil: La roa a peul bogesse con ël càrich. A riduv lë sforz necessari dla mità.

• Esempi: Gru portàtil, elevator sempi.

Sistema ëd blòch e tiran: Combinassion ëd tajòle fissà e mòbij për otnì n'avantagi mecànich elevà.

• Esempi: Gru idràuliche, sistema 'd càrich ëd le nav.

Avantagi mecànich

L'avantagi mecànich (MA) d'un sistema ëd tajòle as calcola con:

$MA={\frac {R}{F}}=N$

andova

N a l'é ël nùmer ëd còrde ch'a sosten-o ël càrich.

Tajòla fissà: $MA=1$ (a cambia mach la diression).

Tajòla mòbil: $MA=2$

Blòch e tiran: $MA=N$ (es. 4 tajòle: $MA=4$)

Aplicassion

Costrussion: Gru, montacàrich, betoniere.

Traspòrt: Elevator, funivie.

Sport: Atressatura d'alpinism o arampicà.

Vita quotidian-a: Tende, persiane.

Importansa ant l'engignerìa

Le tajòle a përmëtto ëd:

• Otimisé lë sforz: Riduve la fadiga ant ël moviment ëd càrich pesant.
• Distribuì ël càrich: Evité d'usuré lest ij machinari.
• Amplifiché la precision: Contròl pi sempi ant le operassion ëd sollevament.