Taj Mahal
Ël Taj Mahal a l'é un mausoleo ëd marm bianch situà a Agra, an India, e un dij monument pì arnomà dël mond. Costruì da l'imperator moghul Shah Jahan an memòria ëd soa sposa preferìa, Mumtaz Mahal, a l'é stàit declarà Patrimoni UNESCO dël 1983 e a l'é considerà n'esempi suprem dl'architetura moghul, ch'a mës-cia stij persian, islàmich e indian.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]La costrussion dël Taj Mahal a l'é ancaminà dël 1632 e a l'é stàita completà dël 1648, con ël travaj ëd decorassion ch'a l'é durà fin al 1653. Shah Jahan a l'ha ordinà ël proget apress la mòrt ëd Mumtaz Mahal dël 1631, durant ël part ëd sò fieul 14. L'architet prinsipal a smija ch'a fussa Ustad Ahmad Lahori, con n'echip ëd pì che 20.000 ovrié e artisan.
La legenda a veul che Shah Jahan a l'avèissa progetà ëdcò un "Taj Mahal Negr" dzor l'àutra riva dël fium Yamuna, ma a l'é stàit deponù dal fieul Aurangzeb prima d'ancaminé l'euvra. Shah Jahan a l'é stàit sotrà dacant a Mumtaz Mahal dòp soa mòrt dël 1666.
Architetura
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël compless a comprend ël mausoleo prinsipal, quatr minaret, na moschea, un jawab (edifissi d'echilibri), e un grand giardin simétrich con un canal ch'a arflet l'edifissi. Ël Taj Mahal a l'é fàit ëd marm bianch ëd Makrana, decorà con d'incrostassion ëd pere pressiose (pera dura), com giada, cristal, e turchèis.
La strutura sentral a l'ha na cùpola a siola àuta 73 méter, sircondà da quatr cùpole pì cite. Ij minaret, àut 40 méter, a son legerment anclinà vers l'ëstern për evité ch'a tombo an sla tomba ant ël cas ëd teremòt. Le decorassion a comprendo verset dël Coran an stil caligràfich e motiv floraj.
Significà Religios e Cultura
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Taj Mahal a l'é un sìmbol d'amor etern e a arpresenta l'apogé dl'Imperi Moghul. Combin ch'a sia na tomba, soa architetura a ìntegra element islàmich e indù, mostrand la toleransa cultural ëd Shah Jahan. Al di d'ancheuj, a l'é un leu ëd pelegrinagi e a atira visitator ëd minca religion.
Stat Atual
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Taj Mahal a l'é un dij leu pì visità dl'India, con pì che 20.000 përson-e minca di. L'inquinament atmosférich e j'efet dij cambiament climàtich a menasso ël marm, ch'a l'é vnùit giaunastr. Dël 1998, ël govern indian a l'ha butà an pé dë mzure për ridove l'emission ant la zòna, e a son ëstàit limità ij visitator ant ij di ëd sman-a.
Dël 2018, ël Suprem Tribunal Indian a l'ha ordinà ël restàur dël compless, comprèisa la sostituission d'ale dë stagn ch'a l'ero corose.
Arferiment
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Taj Mahal a resta na testimoniansa ëd la përfession artìstica e dl'amor ossessionà ëd Shah Jahan. Soa blëssa sensa temp a continua a ispiré poeta, artista, e viagiator, confermand sò statut ëd "Lerma dle costrussion uman-e" e un dij tesòr pì amirà dl'umanità.