Teatro
Ël Teatro a l'é l'art ëd rapresenté dë stòrie o ëd sentiment ëdnans a un pùblich, an dovrand paròle, moviment, mùsica e senegiadure. A l'é un mojen ëd comunicassion ch'a l'ha traversà ij sécoj, combinand literatura, art visual, e performanse.
Stòria dël Teatro
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Antichità
Le prime forme ëd teatro a nasso ant la Grecia antica (V sécol a.C.), con tragedie e comedie an onor dël dé Dionis. Ij Roman a continuo ël teatro, ma con n'apressiassion pì popolar. An Piemont, ij rest ëd teatro roman (es. an Augusta Bagiennorum a Bene Vagienna) a dimostro na tradission antica.
- Medi Ev e Rinassiment
Ant ël Medi Ev, ël teatro a dventa sacrà (mister e passion). Ant ël Rinassiment, as dësvlupa la Comedia dl'arte (con maschere com Arlechin), ch'a anfluensa ëdcò le compagnie piemontèise.
- Sécoj XVIII-XX
Ant l'Eutsent, ël teatro a dventa un sènter ëd debat sossiaj e polìtich. An Piemont, ël Teatro Regio ëd Turin a òspita òpere e balet. Ant ël Neuvsent, ij moviment d'avanguardia (es. Bertolt Brecht) a rivolusion-o la manera ëd fé teatro.
Sòrt ëd Teatro
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Teatro Clàssich: Tragedie e comedie basà an sj'ópere greche e shakespearian-e.
- Teatro ëd Prosa: Racont realista o simbòlich, com le comedie ëd Edoardo De Filippo.
- Teatro Sperimentaj: Performanse astrate o polìtiche (es. le ópere ëd Carmelo Bene).
- Teatro ëd Strada: Spetàcoj an piasse pùbliche, com ij ciarlatan e màschere piemontèis.
- Musical: Combinassion ëd mùsica, cant e bal (es. Notre Dame de Paris).
Técniche e Strument
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Recitassion: Métod com ël "Stanislavskij" për l'improvisassion realista.
- Senegiadura: Creassion d'ambient con ëscenari mobij e costum stòrich.
- Iluminassion: Rende l'atmosfera con le lus (es. técniche moderne a LED).
- Regìa: Organisassion ëd tuti j'element ëd l'ópera.
Ròl ant la Coltura
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël teatro a l'ha:
- Funsion Educativa: Debat ëd problema sossiaj (es. spetàcoj su l'emigrassion).
- Conservassion ëd le tradission: Com ij Teatr Paisan piemontèis.
- Inovassion Artìstica: Sperimentassion con tecnologie dij video e dj'efet sonor.
Teatro an Piemont
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Teater Stòrich: Ël Teatro Regio ëd Turin e ël Teatro Coccia ëd Noara.
- Festival: Ël Festival dij Doj Mond ëd Spoleto e ël Torino Fringe.
- Compagnìe: Grup com ël Teatro Stabile di Torino e le companìe com ël Teatro della Caduta.
- Autor: Dramaturgh piemontèis com Giovanni Toselli (nassù a Turin).
Desfide Moderne
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Finansiament: La ridussion dij sussidi pùblich a menassa ij teater ëd periferìa.
- Concorënsa dij Media Digitaj: Spetàcoj an streaming ch'a tiro via pùblich.
- Acessibilità: Sfors për rende ël teatro inclusiv (sot-tìtoj për sord, spetàcoj sensa barere).