Temp sideral

Temp sideral a l'é un sistema ëd mzura dël temp basà an sla rotassion ëd la Tèra rispet a le stèile lontan-e, pa rispet al Sol. A l'é dovrà an astronomìa për determiné la posission dle stèile e dj'oget celest ant ël cel. Un dì sideral a l'é ël temp che la Tèra a pija për fé na rotassion completa rispet a un pont fiss ant lë spassi, com l'equinossi ëd prima.

Stòria

L'usagi ëd temp sideral a l'é stàit amportant fin da l'antichità për la navigassion e la creassion ëd calendari. J'Egissian e ij Babilonèis a tenìo cont dle stèile për organisé soe atività. Ant l'Età Moderna, l'astrònom John Flamsteed a l'ha formalisà ël concet për milioré j'osservassion astronòmiche. Con l'ariv dij telescòpi modern, ël temp sideral a l'é dventà essensial për sincronisé jë strument.

Prinsipi fondamentaj

Dì sideral: A dura apopré 23 ore e 56 minute, 4 second (pì curt che un dì solar). Sossì a l'é përchè la Tèra, ant ël giré an sl'òrbita dël Sol, a deuv rotesse un pòch ëd pì për torné a mostré la midema posission rispet al Sol.
Ora sideral local: A dipend da la longitùdin ëd l'osservator. A l'é l'àngol orari ëd l'equinossi ëd prima rispet al meridian local.
Relatività con ël temp solar: Ël temp solar as basa an sla posission dël Sol, mentre col sideral an sle stèile. La diferensa a acùmula un dì antregh minca ann (366 dì sideral për 365 solar).

Mzura e càlcol

L'ora sideral a peul esse determinà con la formula:

${\text{Temp sideral}}={\text{Temp sideral ëd Greenwich}}+{\text{longitùdin (an ore)}}$

J'osservatòri a deuvro d'oròlogi atòmich sincronisà con ël temp sideral për ponté ij telescòpi. A l'é ëdcò dovrà ant le mission spassiaj për coordiné le comunicassion.

Amportansa an astronomìa

Trassament dle stèile: Jë strument astronòmich a deuvro ël temp sideral për savèj andoa viré për osservé un oget.
Osservassion profonde: Le session ëd studi dël cel profond a son pianificà an bas a l'ora sideral për ciapé le condission ëd vision mej.
Calibrassion dij radio-telescòpi: A l'é crìtich për l'astronomìa radio e lë studi dij quasar.

Sfide modern-e

Anviron ëd le guère mondiaj, la necessità d'un temp precis a l'ha portà a l'adossion dël Temp Coordinà Universal (UTC), ma ël temp sideral a resta vital për l'astronomìa. Le perturbassion ant la rotassion ëd la Tèra (es. mòt lunar o teremòt) a peulo cangié ël temp sideral, ma ij sistema modern a giusta coste variassion an temp real.

Vardé ëdcò

Colegament esterne

Union Astronòmica Antërnassional - Anformassion sjë standard astronòmich.
Time and Date - Strument për convertì ël temp sideral.