Touchscreen

Ël touchscreen (an anglèis, literal "scherm tàtil") a l'é na tecnologìa d'antërassion ch'a përmet a l'utent ëd controlé un dispositiv eletrònich an tocand diretament la surfassa dlë scherm. A l'é dovrà ant jë smartphone, tablet, bancomat, màchine industriaj, e àutri sistema automatisà. A elìmina la necessità ëd mouse o tastera, rendend l'antërassion pì intuitiva e direta.

Stòria

Ij prim esperiment ëd touchscreen a armonto a j'agn '60, con ël sistema PLATO IV (1972) dovrà për l'educassion. Ant j'agn '80, ël HP-150 a l'ha portà ij touchscreen a jë scherm CRT con sensor a ragg infraross. La rivolussion a l'é rivà ant j'agn 2000 con l'iPhone d'Apple (2007) e soa amplementassion ëd touchscreen capacitiv multi-touch. Da antlora, la tecnologìa a l'é ëspantiasse an tuti ij setor, dai gieugh ai dispositiv médich.

Strutura e Funsionament

Un touchscreen a l'é componù da:

Në scherm (LCD, OLED, o àutr) ch'a visualisa j'anformassion.
Na part sensìbil ai toch, con:
- Sensor resistiv: Doi strat condutor separà. Quand as toca, jë strat as colego e a rilevo la posission.
- Sensor capacitiv: A deuvra la càrica elétrica dël còrp uman për identifiché ël toch.
Un controller ch'a traduv ij signaj dij sensor an coordinà.
Software ch'a gestiss j'input e j'assion (es. deurbe n'app).

Tipologìe

Resistiv: Econòmich, compatìbil con qualsëssìa ogèt (stil, guant), ma men precis.

Capacitiv: Precis e sopòrt multi-touch, ma a deuvra mach dij toch con càrica elétrica (dij o stil dedicà).

A onde acùstiche (SAW): A rileva ij toch con onde ëd son, dovrà ant j'ambient pùblich.

Infraross: Rej ëd ragg IR ch'a rilevo l'ostrussion. Ideal për scren ëd grand dimension.

Usagi Pràtich

Ij touchscreen a son dovrà ant:

Dispositiv mobij: Smartphone, tablet, e e-reader.
Commersi e servissi: Bancomat, màchine dël parchegi automàtich, ordinator ëd vol.
Educassion e travaj: Lavagne interative, tablet gràfich.
Salute: Strument ëd diagnòstica, schede médiche digitaj.
Automobilìstica: Sistema ëd navigassion e control clima.

Avantagi e Svantagi

Avantagi:

Antuitiv e sempi da dovré.
Risparmia spassi (pa dë strument separà).
Possibilità ëd multi-touch (es. zoom, rotassion).

Svantagi:

Sfòrs visual (ël dil a peul coaté part dlë scherm).
Durabilità limità (le surfasse a peulo s-ciapesse).
Problema ëd precision con dij sensor ëd bassa qualità.

Evolussion Tecnològica

Ani 2000: Passagi dai sensor resistiv a coj capacitiv multi-touch.

Ani 2010: Integrassion ëd scherm flessìbij e sensìbij a la pression (3D Touch).

Al di d'ancheuj:

Touchscreen sota-lus (under-display): Sensor ëstërmà sota lë schem OLED për disegn sensa bordure.
Retroassion: Vibrassion ch'a smijo la sensassion ëd toché un boton real.
Touchscreen për ambient ùmid o con guant (tecnologìe capacitive avansà).

Arferiment

Buxton, W. (2007). Touchscreen Technology: From Theory to Practice. MIT Press.

Holman, D. (2015). The Evolution of Touch Interfaces. Journal of Interaction Science.